Áfengi og árangur í íþróttum

Áfengi og árangur í íþróttum :

Fyrir nokkrum árum stóð norska íþróttasambandið fyrir könnun á áhrifum áfengis á árangur í íþróttum.  70 handknattleiksmenn og knattspyrnumenn borðuðu léttan málsverð og drukku með matnum bjór og aðra áfenga drykki.  Engum þeirra fannst hann þó vera undir áhrifum áfengis eftir máltíðina.  Síðan voru þeir látnir skjóta á mark hjá góðum markvörðum, sem höfðu ekki drukkið áfenga drykki, og framkvæma vítaskot, knattrak og aðrar æfingar. 

Áfengisneyslan reyndist valda því að árangur þeirra, bæði stuttu eftir máltíðina og daginn eftir, varð talsvert lakari en þegar þeir höfðu ekki drukkið áfengi.  Þó íþróttamennirnir hafi ekki drukkið mikið áfengi kom það verulega niður á nákvæmni,  snerpu, krafti og hraða, jafnvel daginn eftir.  Til að tryggja að leikmennirnir legðu sig allan fram voru peningaverðlaun í boði fyrir besta árangurinn.  Þessar niðurstöður sýna hvaða áhrif  áfengisneysla getur haft á árangur íþróttamanna. 

Áfengi og kraftur!Einbeiting og hæfileiki til að beita mörgum vöðvum í samhæfðu átaki skipta miklu máli í íþróttagreinum sem krefjast vöðvastyrks og sprengikrafts.  Stjórnun þessara þátta fer að miklu leyti fram í heilanum og því eðlilegt að hún raskist við deyfandi áhrif áfengisins.  Styrkur og sprengikraftur verður þá minni en undir eðlilegum kringumstæðum.

Áfengi og samhæfing!

Sem fyrr er sagt riðlar alkóhól samstarfi og samhæfingu heila, vöðva og taugakerfis.  Nákvæmni í hreyfingum hrakar og jafnvægi versnar.  Allt bitnar þetta á tækni, hraða, þoli og samhæfingu íþróttamannsins.  Margir kannast við að þeir sem grunaðir eru um að vera undir áhrifum áfengis eru látnir ganga eftir beinni línu.  Það er vegna að þá kemur í ljós hvort samhæfing hreyfinga og jafnvægi er með eðlilegum hætti.

Áfengisneysla og æfingar!

Afleiðingar áfengisdrykkju endast miklu lengur í líkamanum en víman.  Líkaminn losar sig við alkóhólið jafnt og þétt, en því er ekki hægt að flýta með því að drekka kaffi, fara í kalda sturtu né gera líkamsæfingar, þó það kunni að hressast fyrst í stað.  Talið er að það taki lifrina 2-3 daga að ná aftur eðlilegri starfsemi eftir áfengisdrykkju.  Meðan líkaminn er að losa sig við alkóhólið á hann erfitt með að framleiða þá orku sem hann þarfnast við líkamsþjálfun.  Æfingar við þær aðstæður geta brotið meira niður en þær byggja upp og eru því gagnlitlar. 

Sá tími sem íþróttamaður er undir áhrifum áfengis og næstu dagar á eftir eru honum gangslausir til æfinga.  Enginn íþróttamaður sem stefnir í að ná langt og ná  árangri hefur því efni á að eyða mörgum dögum í að jafna sig eftir áfengisneyslu.  Með áfengisneyslu eftir æfingar lengist verulega sá tími sem líkaminn þarf til að jafna sig eftir áreynsluna.  Þannig er sóað til einskis dýrmætum tíma sem annars gæti nýst til að undirbúa líkamann fyrir næstu æfingu.

Áfengisneysla og meiðslahætta!

Áfengisneysla í tengslum við íþróttaiðkun hefur aukna meiðslahættu í för með sér.  Þó íþróttamaður drekki aðeins einn bjór, verður hann þar með líklegri en aðrir til að fá vöðvakrampa vegna vökvatapsins sem áfengisneyslan hefur í för með sér.  Verði íþróttamaður fyrir meiðslum finnur hann einnig síður til þeirra ef hann er undir áhrifum áfengis, því alkóhólið deyfir sársaukaskynið.  Þetta getur orðið til þess að hann bregðist ekki nógu skjótt við meiðslunum og þau verði því verri en ella.  Ennfremur seinkar það bata verulega ef áfengis er neytt meðan líkaminn er að ná sér eftir meiðsli.  

Lífsýn forvarnir og fræðsla

þetta er sláandi

Dauðsföll tengd fíkniefnaneyslu

Tölvuskráning á dauðsföllum sem rannsökuð hafa verið á Rannsóknarstofu í lyfjafræði við Háskóla Íslands nær aftur til ársins 1975. á því tímabili má rekja mörg dauðsföll hér á landi til áfengisneyslu og töku róandi lyfja og svefnlyfja. Árin 1977 – 1981 kom alkóhól við sögu 50% allra dauðsfalla, eða í 54 af 107 sem rannsökuð voru á Rannsóknarstofu í lyfjafræði. Var áfengisneysla talin aðaldánarorsök í tíu tilfellum en meðverkandi dánarorsök í 44 tilfellum. Árin 1977 -1987 voru tæplega 20% allra dauðsfalla, sem rannsökuð voru, rakin til töku barbitúrsýrusambanda með eða án annarra lyfja.  

Benzódiazepínsambönd valda tæpast dauða ein sér en taka þeirra er oft meðverkandi dánarorsök. Þessi lyf komu við sögu í rúmlega 20% dauðsfalla á árunum 1977-1981. Taka diazepams og neysla áfengis veldur stundum eitrunum er geta leitt til dauða. Dauðsföll af völdum amfetamínneyslu eru almennt mjög sjaldgæf og dauðs af völdum kókaínneyslu fátíð. Dauðsföll vegna kannabisneyslu þekkjast að því er virðist ekki né heldur dauðsföll af völdum LSD. Víða erlendis eru dauðsföll af völdum innspýtingar morfíns eða heróíns í æð vel þekkt en hafa svo vitað sé ekki orðið hér á landi.Frá því að tölvuskráning hófst árið 1975 hafa fjögur dauðsföll komið til rannsóknar á rannsóknarstofu í lyfjafræði þar sem amfetamín, kannabis eða morfín komu við sögu.

Í þessum tilvikum voru ofangreind efni þó ekki talin eiga þátt í dauða viðkomandi. Ef litið er til áranna 1984-1993 þá létust 26 einstaklingar, 22 karlar og 4 konur, á aldrinum 26-78 ára vegna banvænna eitrana af völdum alkóhóls eingöngu. Meðalaldur þessa fólks var 52 ár. 18 einstaklingar, 13 karlar og 5 konur, á aldrinum 28-70 ára létust út banvænum eitrunum af völdum alkóhóls og lyfja, þar sem alkóhól var talinn aðaleitrunarvaldurinn. Meðalaldur þessa fólks var 49 ár.44 ára karlmaður lést úr kókaíneitrun árið 1989 og árið 1993 lést fertugur karlmaður út metadóneitrun. Árið 1995 var eitt dauðsfall vegna metadóns og annað vegna morfíns.

Enda þótt metadón teljist ekki til ólöglegra ávana og fíkniefna kemur það oft í stað heróíns eða annarra ólöglegra morfínlyfja þegar þau eru ekki fyrir hendi. Þau dauðsföll sem hér er talað um eru vegna beinnar fíkniefnaeitrunar. Ekki er átt við dauðsföll sem rekja má til skertrar færni vegna vímuástands, svo sem slysa, eða dauðsföll vegna sjúkdóma sem eru tilkomnir vegna langvarandi neyslu þessara efna.Á eftirfarandi töflu er sundurliðun á eitrunum vegna dauðsfalla sem komu til rannsóknar hjá

Rannsóknarstofu í lyfjafræði árin 1988 og 1992 til 1996. ölvun telst vera mikil ef magn etanóls er umfram 2 prómíl í blóði eða 3 prómíl í þvagi. Etanól er talið hafa valdið banvænum eitrunum ef magn þess í blóði og þvagi er að meðaltali 4 prómíl eða meira og dauðsfallið verður ekki skýrt á annan hátt.

Taflan -árið 1988 voru 110 dauðsföll rannsökuð, þar af voru 4 vegna etanóls.
-árið 1992 voru 133 dauðsföll rannsökuð, þar af voru 4 vegna etanóls.
-árið 1993 voru 120 dauðsföll rannsökuð, þar af voru 5 vegna etanóls.
-árið 1994 voru 84 dauðsföll rannsökuð, þar af var ekkert vegna etanóls.
-árið 1995 voru 106 dauðsföll rannsökuð, þar af voru 4 vegna etanóls.
-árið 1996 voru 90 dauðsföll rannsökuð, þar af voru 2 vegna etanóls. 

Fordómar

Í þessari grein langar mig að draga aðeins upp mynd af fordómum og hvernig þeir skaða samfélag okkar og koma í veg fyrir að einstaklingar leiti sér þeirrar hjálpar sem í boði er, sem aftur veldur því að lífsgæði þeirra eru lakari en ástæða er til.  Oft höfum við heyrt af eða orðið vitni að fordómum gangvart ýmsum minnihlutahópum.  Má þar nefna fordóma gagnvart öðrum kynþáttum en þeim hvíta, gagnvart geðsjúkum, heittrúuðum, samkynhneigðum, fátækum, alkóhólistum og jafnvel fötluðum og fleiri hópa mætti nefna. 

Mörg dæmi eru til um níðingsverk sem framin hafa verið í skugga fordóma, bæði gömul og ný íslensk og erlend.  Samkynhneigðir hafa verið beittir líkamlegu ofbeldi og jafnvel drepnir er þeir ásamt gyðingum, sígaunum og öðrum sem ekki töldust til hins hreina kynstofns voru sendir í útrýmingarbúðir Hitlers.  Þá getum við spurt okkur að því hvað það eru margir sem ekki leita sér hjálpar vegna ótta við útskúfun annarra og hvaða afleiðingar það hefur í för með sér fyrir viðkomandi. 

Getur verið að alvarlegt þunglyndi sé einn fylgifiska þess að tilheyra jaðarhópi og upplifa útskúfun þess vegna ?  í verstu tilfellum er arfleiðing þunglyndis dauði.  Hver ber ábyrgðina?  Er það sjúklingurinn sem leitaði sér ekki hjálpar eða eru það fordómarnir sem ef til vill ollu því að hjálpin var ekki sótt vegna ótta?  Hver eða hverjir bera svo ábyrgðina á fordómunum?  Áleitnar spurningar, ekki satt? 

Stærsti þröskuldurinn er þó oft innra með okkur, við viljum ekki og getum ekki vegna þess að við er skelfingu lostin við viðbrögð annarra.  Við erum hrædd við það sem við þekkjum ekki og ótti okkar brýst fram í ofsóknum, hvort sem þær ofsóknir beinast að sjálfum okkur eða öðrum.  Ef samfélagið okkar mannanna væri laust við fordóma væri margt svo auðveldara.  Fólk myndi t.d. þora að leita sér aðstoðar vegna ýmissa lífsstjórnandi vandamála eða sjúkdóma, í mun ríkara mæli en nú er. 

Í fordómalausu samfélagi mætti bjarga og hjálpa mörgum þeim sem ekki leita sér hjálpar í þeim sem ekki leita sér hjálpar í dag.  Margt hefur áunnist í þeim efnum s.s. fyrir öflugt starf hagsmuna og félagasamtaka.  Að lokum langar mig að biðja þig lesandi minn að gera könnun á sjálfum eða sjálfri þér og skoða hvort þú hafir einhverja fordóma.  Það hjálpar að skoða það með öðrum því oft sjá aðrir það í fari okkar sem við sjáum ekki sjálf.

 

Lífsýn fræðsla og forvarnir

Neikvæð reynsla í æsku

 

Neikvæð reynsla í æsku 

Rannsóknir benda til þess að þeim sem hafa orðið fyrir neikvæðri reynslu í æsku svo sem misnotkun, ofbeldi eða vanrækslu er mun hættara að fá alvarlega sjúkdóma síðar á ævinni en öðrum. Þeim mun alvarlegri sem þessi reynsla er þeim mun meiri líkur eru á sjúkdómum síðar á ævinni. Og þeim mun yngri sem einstaklingurinn er þeim mun alvarlegri áhrif hlýtur reynslan að hafa á tilveru hans. Við vitum að neikvæð reynsla í æsku hefur áhrif á heilsu okkar en við þurfum að rannsaka betur hvaða áhrif tiltekin reynsla hefur og hvernig.

Ég tel að til að geta náð þessu markmiði þurfum við að reyna að skilja einstaklinginn út frá allri reynslu hans og sögu. Það nægir ekki að rannsaka rafboð í heila barns til að draga ályktanir um hvaða áhrif tiltekin reynsla sem barnið hefur í gegnum hefur haft. Börn sem alast upp við erfiðar aðstæður, svo sem misnotkun, ofbeldi eða þurfa að horfa á aðra beitta ofbeldi oft búa við algert virðingarleysi. Þau kunni því hvorki að bera virðingu fyrir sjálfum sér né að krefjast þess að aðrir beri virðingu fyrir sjálfum sér þegar þau vaxa úr grasi.

Þannig eiga þessir einstaklingar oft erfiðara með að setja mörk, gangvart sjálfum sér og öðrum. Þetta getur leitt til hegðunar sem ber þessu virðingarleysi glögglega merki og er oft kölluð áhættuhegðun. Þess konar hegðun einkennast af misnotkun áfengis eða vímuefna eða glæfralegri hegðun í kynferðismálum. Þetta getur síðar leitt til sjúkdóma, slysa og ótímabærs dauða viðkomandi og getur því að mínu mati verið kallað sjálfseyðandi hegðun.

Niðurstöðurnar súna meðal annars fram á að sambandið milli neikvæðrar reynslu á æskuárum og sjálfsmorðs er afar sterkt og að því verri sem reynsla fólks er í uppvextinum því meiri líkur er að sjálfsmorð verði reynt. Ef við yfirfærum niðurstöður þessara rannsóknar yfir á Bandaríkin öll þá getum við ályktað sem svo að um 80% sjálfsmorða í Bandaríkjunum megi rekja til neikvæðrar reynslu í æsku.

 

Ekki prófa!!

Ekki prófa!! 

Mig langar að hvetja alla 10. bekkinga og foreldra þeirra að vera nú meðvituð um þessar staðreyndir og þá óheillavænlegu breytingu sem getur átt sér stað við þessi tímamót. Það er varasamt að fikta við reykingar eða prófa áhrif áfengis, því fiktið getur á skömmum tíma snúist upp í óviðráðanlega fíkn.

Reynsla allra, sem prófað hafa, er að fíkn er erfitt að losna undan, jafnvel þótt viljinn til þess sé til staðar. Nýlegar tölur sýna að 66% þeirra sem reykja eru alvarlega að hugsa um að hætta að reykja. Best er því að byrja alls ekki. Árið 2004 var gerð könnun meðal nemenda í 10. bekk og síðan aftur meðal sama árgangs eftir að hann var kominn í fyrsta bekk í framhaldsskóla. Niðurstöðurnar leiddu í ljós að hlutfall þeirra sem reyktu daglega jókst úr 11,7% yfir í 15,1% við það að skipta um skólastig.

Sama rannsókn sýndi einnig að hlutfall nemenda sem höfðu orðið ölvaðir síðustu 30 daga jókst úr 26,0% í 53,4% við það að fara úr 10. bekk yfir í framhaldsskóla. Þetta eru gríðarlegar breytingar á skömmum tíma og ættu því að vera alvarleg áminning fyrir alla sem hlut eiga að máli. Áfengi er heldur ekki nein venjuleg neysluvara og það liggur fyrir að því seinna sem einstaklingar hefja neyslu áfengis, þeim mun minni líkur eru á misnotkun þess.

Óhófleg notkun áfengis hefur í för með sér alvarlegar afleiðingar, m.a. auknar líkur á ofbeldi og óábyrgu kynlífi þar sem varnir gegn ótímabærum þungunum og/eða kynsjúkdómum gleymast. Ég hvet 10. bekkinga og foreldra til að sofna ekki á verðinum og vera áfram flott án fíknar.

 

Lífsýn fræðsla og forvarnir 

Er ég fíkill ?

Er ég fíkill?

Einungis þú getur svarað þessari spurningu.

Þetta getur verið allt annað en auðvelt. Gegnum alla neyslu okkar, sögðum við sjálfum okkur: „Ég höndla þetta.“ Í upphafi var það kannski rétt, en svo er ekki í dag. Fíkniefnin „höndluðu“ okkur. Við lifðum til að nota og notuðum til að lifa. Í sem fæstum orðum; fíkill er manneskja sem stjórnast af fíkniefnum.

Jafnvel getur verið að þú viðurkennir vanda þinn gagnvart fíkniefnum, en teljir þig þó ekki vera fíkil. Öll höfum við myndað okkur fyrirfram ákveðnar hugmyndir um hvað fíkill er. Það er ekkert skammarlegt við það að vera fíkill, þegar þú á annað borð hefur tekið uppbyggilega stefnu. Ef þú samhæfir með vandamálum okkar, má vera að þú samhæfir einnig með lausn okkar. Eftirfarandi spurningar voru ritaðar af fíklum á batavegi, innan Narcotics Anonymous. Ef þú ert í vafa um hvort þú ert fíkill eða ekki, gefðu þér þá smávægilegan tíma til að lesa spurningarnar, sem hér fara fyrir neðan og svaraðu þeim eins heiðarlega og þér er unnt að gera.

1. Notar þú einhvern tíma í einrúmi?
2. Hefur þú skipt út einu efni fyrir annað, í þeirri trú að eitt sérstakt efni væri vandamálið?
3. Hefur þú snúið á, eða logið að lækni til að verða þér úti um lyfseðilskyld fíkniefni?
4. Hefur þú stolið fíkniefnum, eða stolið til að afla þér fíkniefna?
5. Hefur þú notað fíkniefni þegar þú ert að vakna eða þegar þú ert að fara að sofa?
6. Hefur þú notað eina tegund fíkniefna til að draga úr áhrifum annarra tegunda fíkniefna?
7. Forðast þú fólk eða staði þar sem neysla þín á fíkniefnum er ekki liðin?
8. Hefur þú notað fíkniefni án þess að vita hvað það í raun var eða hvaða áhrif það myndi hafa á þig?
9. Hefur frammistöðu þinni í skóla eða vinnu hrakað vegna fíkniefnaneyslu þinnar?
10. Hefur þú verið handtekinn vegna þess að þú varst að nota fíkniefni?
11. Hefur þú logið til um tegundir eða magn þeirra fíkniefna sem þú notar?
12. Setur þú öflun fíkniefna fram yfir fjárhagslega ábyrgð þína?
13. Hefur þú reynt að stöðva eða stjórna neyslu þinni?
14. Hefur þú setið í fangelsi, legið á spítala eða farið í meðferð vegna notkunar þinnar?
15. Hefur neysla þín áhrif á matar- eða svefnvenjur þínar?
16. Verður þú skelfingu lostinn við tilhugsunina um að verða uppskroppa með fíkniefni?
17. Finnst þér ómögulegt að lifa án fíkniefna?
18. Hefur þú efast um geðheilsu þína?
19. Hefur fíkniefnaneysla þín valdið óhamingju heima fyrir?
20. Hefur þér fundist að þú gætir ekki aðlagast eða skemmt þér án þess að nota fíkniefni?
21. Hefur þú brugðist við í vörn, fundið til sektar eða skammast þín vegna neyslu þinnar?
22. Hugsar þú mikið um fíkniefni?
23. Hefur þú upplifað óraunhæfan eða óskilgreindan ótta?
24. Hefur notkun þín haft áhrif á kynferðisleg sambönd þín?
25. Hefur þú notað fíkniefni sem höfðuðu ekki til þín?
26. Hefur þú notað fíkniefni vegna tilfinningalegrar spennu eða streitu?
27. Hefur þú tekið of stóran skammt af fíkniefnum?
28. Heldur þú áfram neyslu þinni þrátt fyrir neikvæðar afleiðingar?
29. Telur þú þig eiga við fíkniefnavanda að stríða?

„Er ég fíkill?“ þessari spurningu getur einungis þú svarað. Við höfum áttað okkur á því að öll svöruðum við ólíkt, þeim spurningum sem við merktum „já.“ Nákvæm tala þeirra spurninga sem við svörðum „já“ var þó ekki eins mikilvæg og innri líðan okkar og þau áhrif sem fíknin hafði haft á líf okkar.

Sumar þessara spurninga minnast ekki einu sinni á fíkniefni. Þetta er vegna þess að fíkn er lævís sjúkdómur sem hefur áhrif á öll svið lífs okkar – jafnvel þau svið sem virðast við fyrstu sýn, hafa lítið með fíkniefni að gera. Fjölbreytni tegunda þeirra fíkniefna sem við neyttum var ekki jafn mikilvæg og ástæða fyrir notkun okkar á þeim ásamt þeim áhrifum sem þau höfðu á okkur.

Þegar við lásum þessar spurningar í fyrsta sinn, skelfdi sú tilhugsun okkur að við gætum verið fíklar. Sum okkar reyndu að bægja þessum hugsunum frá með því að segja:

„Ó, en það er ekkert vit í þessum spurningum,“

Eða:

„Ég er öðruvísi. Ég veit alveg að ég nota fíkniefni, en ég er ekki fíkill. Ég á í raunverulegum tilfinninga/fjölskyldu/vinnutengdum erfiðleikum.“

Eða:

„Ég á bara erfitt með að halda öllu saman í augnablikinu.“

Eða:

„Ég get ekki hætt fyrr en ég finn réttu manneskjuna/starfið o.sv.frv.“

Ef þú ert fíkill, verður þú fyrst að viðurkenna að þú eigir í vanda með fíkniefni áður en nokkur árangur á batavegi getur orðið. Með því að svara þessum spurningum heiðarlega, getur þú öðlast vitneskju um hversu stjórnlaust líf þitt hefur orðið af völdum fíkniefna. Fíkn er sjúkdómur sem, þegar bati næst ekki, endar í fangelsum, stofnunum og með dauða. Mörg okkar komu til Narcotics Anonymous vegna þess að fíkniefnin voru hætt að gera það sem við þurftum á að halda. Fíkn sviptir okkur stolti, sjálfsvirðingu, fjölskyldunni, ástvinum og jafnvel löngun okkar til að lifa. Ef fíkn þín hefur ekki enn náð þessu stigi, þarftu ekki að lenda í því. Við vitum nú að helvíti var það ástand sem ríkti innra með okkur. Ef þú vilt hjálp, getur þú fundið hana í félagsskap Narcotics Anonymous.

„Við vorum að leita svara þegar teygðum okkur út og fundum félagsskap Narcotics Anonymous. Við komum til fyrsta N.A. fundar okkar gersigruð og vissum ekki hvers var að vænta. Eftir að hafa setið fund, eða marga fundi, fór okkur að finnast sem fólki væri ekki sama og vildi hjálpa. Jafnvel þó í hugum okkar, við værum sannfærð um að okkur myndi aldrei takast þetta, gaf fólkið í félagsskapnum okkur von með því einu að krefjast þess að við næðum bata. Umkringd fíklum eins og okkur, varð okkur ljóst að við vorum ekki ein lengur. Bati er það sem gerist á fundum okkar. Líf okkar eru í húfi. Okkur lærðist einnig að með því að setja batann í fyrsta sæti, fór prógrammið að virka. Við horfðumst nú í augu við þrjár erfiðar staðreyndir:

1. Við erum vanmáttug gagnvart fíkn okkar og að líf okkar eru stjórnlaus;
2. Þó við séum ekki ábyrg fyrir sjúkdómi okkar, erum við ábyrgð fyrir batanum;
3. Við getum ekki lengur kennt fólki, stöðum og hlutum um fíkn okkar. Við verðum að horfast í augu við vandamál okkar og eigin tilfinningar.

Öflugasta vopnið í batanum er fíkill í bata.“  

Sjálfsvíg og ungt fólk

Sjálfsvíg og ungt fólk 

ÞAÐ eru ekki mörg ár síðan bandaríska geðlæknafélagið skilgreindi þunglyndi barna og unglinga sem veikindi sem er stór áhrifaþáttur í sjálfsvígum og því mikilvægt að það uppgötvist ef það er farið að hrjá barn eða ungling. Oft tengist þunglyndið áfengis- og vímuefnamisnotkun einnig hefur ástvinamissir, skilnaður foreldra, verða fyrir slysi, atvinnuleysi, langvarandi samskiptaerfiðleikar áhrif. Atburðir sem valda viðkomandi niðurlægingu eða áfalli, til dæmis andlegt og líkamlegt ofbeldi, nauðgun, afbrot og lítið sjálfsálit er líka oft ástæða.

Sjálfsvíg er sjaldnast stundarákvörðun hér og nú. Dagana fyrir atburðin hefur viðkomandi eitthvað sem bendir til að þessi hugsun leiti á hann, rannsóknir sýna að meira en 75% allra þeirrar sem fremja sjálfsvíg sýna einhverja hegðun á undanförnum vikum eða mánuðum sem gaf til kynna að viðkomandi væri að hugsa um að svipta sig lífi. Mundu að hegðun sem bendir til sjálfsvígs er ákall á hjálp en hafa ber í huga að ákveðin hætta er á því að sjálfsvígsdauði sé "rómantíseraður", sem getur aukið líkur á keðjusjálfsvígum.

Til að hindra sjálfsvíg ættingja eða vinar ber að hafa eftirfarandi í huga: - Vera vakandi fyrir hættumerkjum og taka þeim alvarlega - Ekki gefa loforð um þagmælsku. - Hlustaðu, láttu viðkomandi tala um líðan sína, virtu tilfinningar hans, ekki fordæma eða vera með prédikun. - Sparaðu umvandanir og góð ráð. - Bentu á að hin vonda líðan geti tekið enda og að það er möguleiki á að fá hjálp. - Fjarlægðu vopn og hættuleg lyf. - Útvegaðu faglega aðstoð.

Sjálfsvígshugsanir

Sjálfsvígshugsanir eru mjög ólíkar hugsunum um dauðann og lífið sem fólk veltir oft fyrir sér, eins og t.d. hvaða lög eigi að leika í jarðarförinni o.s.frv. Þessar hugsanir dúndrast inn í höfuð viðkomandi og láta hann ekki í friði. Þær koma þegar viðkomandi slakar á að kvöldi, í erfiðri kennslustund í skóla og þegar verið er að horfa á sjónvarp.

Það er eins og heimur unglingsins þrengist og þrengist þannig að ekki er möguleiki á að sjá aðrar lausnir en þessa einu og sjálfsvígið er flóttaleið. Algengara er að unglingur segi vini eða vinkonu frá heldur en foreldrum. Sundum tjáir unglingurinn sig mjög nákvæmlega um áform sín en oft er tjáning tiltölulega óljós eins og "ég vildi óska þess að ég væri dauður", "heimurinn væri betri án mín", bráðum heyrist ekkert í mínu herbergi".

Tölfræðin-

Samkvæmt tölum frá Hagstofu Íslands voru skráð 324 sjálfsvíg á árunum 1980-1990 en á sama tíma voru skráð dauðsföll vegna umferðarslysa 247. - Þó að flestir sem eru þunglyndir séu ekki í sjálfsvígshugleiðingum þjást flestir þeir sem fremja sjálfsmorð (2/3) af þunglyndi. - 30% allra þunglyndissjúklinga reyna sjálfsvíg og helmingi þeirra tekst ætlunarverk sitt. - Þunglyndi er helmingi algengara hjá körlum en konum. -

Þess má geta að sjálfsvíg er önnur algengasta dánarorsök ungra íslenskra karla. - Sjálfsvígstilraunir eru algengari meðal kvenna en karla. - Sjálfsvígstilraunir eru taldar vera um 450 á ári hér á Íslandi. Sá sem einu sinni hefur gert tilraun er í meiri sjálfsvígshættu en sá sem ekki hefur gert tilraun.

Hvað er hægt að gera?

Heilsugæslustöðvar og skólar sem liggja eins og net í kringum landið geta aukið sinn þátt í fyrirbyggjandi starfi, t.d. með margvíslegri fræðslu varðandi mataræði, fatlanir, sjúkdóma, slökun, áföll og áfallahjálp svo eitthvað sé nefnt. Ungt fólk þarf að þekkja þunglyndiseinkennin og vita að það er hægt að fá hjálp og lækna það. Með lyfjameðferð er leitast við að létta á geðlægð sjúklingsins og þá er oft hættan mest á sjálfsvígi, þegar þunganum er að létta af honum, hann verður meira vakandi fyrir umhverfi sínu og finnur sárar til ástands síns.

Hann verður virkari í hugsun og athöfnum og því líklegri til að grípa til örþrifaráðs eins og sjálfsvígs. Þess vegna þarf að hafa vakandi auga fyrir ástandi sjúklings sem eru á leið upp úr sínu þunglyndi og styðja þá. Hafa ber í huga að þunglyndi er algengt og er langoftast læknanlegt með viðtalsmeðferð og lyfjameðferð. Allir geta lagt sitt af mörkum, foreldrar, vinir og félagar. Foreldrar með því að þekkja vel líðan barna sinna og að kunna að hlusta á þau og sýna líðan þeirra skilning. Vinur eða vinkona með því að fá vin sinn til að leita aðstoðar þegar hann tjáir sig um að hann vilji binda enda á líf sitt.

Ef það dugar ekki ætti vinur eða félagi að rjúfa trúnað og leita til fullorðins, t.d. foreldris, kennara, námsráðgjafa, sálfræðings eða einhvers sem þú treystir. Það á að rjúfa trúnað þegar líf liggur við. Sú staðreynd að einstaklingurinn sé enn á lífi er nægileg sönnun þess að hluti hans vill lifa. Fólk sem íhugar sjálfsvíg er í mikilli innri baráttu, hluti þeirra vill lifa en hluti hans vill einnig deyja, það vill losna undan einhverjum þjáningum.

Það er sá partur einstaklingsins sem vill lifa sem segir "ég er að hugsa um að drepa mig", hafa verður þó í huga að hvert sjálfsvíg er einstakt og á sér sínar orsakir sem ekki er alltaf auðvelt að ráða í.

Hvert get ég leitað?

Til bráðaþjónustu sjúkrahúsa. - Til heilsugæslustöðva. - Til vinalínu Rauða krossins.- Sókn gegn sjálfsvígum. - Á höfuðborgarsvæðinu er alltaf vakt á geðdeild sjúkrahúsanna sem hægt er að leita til allan sólarhringinn. - Ef viðkomandi er yngri en 18 ára er hægt að leita til barna- og unglingageðdeildar á Dalbraut. - Þá er hægt að leita aðstoðar í neyðarlínuna 112 allan sólarhringinn.

Lokaorð

Mikilvægt er að hafa í huga að sjálfsvíg lýkur ekki við atburðinn. Áfall aðstandenda, fjölskyldu og vina er svo mikið að það kemur fram í mjög erfiðri sorgarúrvinnslu, stundum geðrænum erfiðleikum og líkamlegum veikindum í auknum mæli. Aðstandendur þurfa mikinn stuðning frá sínum nánustu og ekki síður frá sérfræðingum.  

Forvarnarstarf fyrir börn og ungling

TST

Tómstundir - Sjálfstyrking - Tónlist

Er barna og unglingastarf Lífsýn fyrir börn og ungling 6-16 ára og eru hóparnir okkar aldursskiptir þar sem við tvinnum saman tómstundir, sjálfstyrkingu og Tónlist. 

Stefna okkar með þessu starfi er að efla stjálfstraust barna og ungmenna. Byggja þannig upp sterka forvörn fyrir framtíðina.

Leiðarljós TST

• Við virðum stundvísi
• Við virðum hvort annað og sýnum góða framkomu
• Við reykjum ekki né neitum annarra vímuefna
• Við erum snyrtileg til fara
• Við tökum virkan þátt í starfinu

Með hugmynd okkar er áherslan lögð á að mæta einstaklingnum þar sem hann er og vinna út frá því í átt að betri lífsstefnu.

Við erum mjög sveigjanleg að þörfum hvers einsstaklings/hóp og munum aðlaga starfið að hópunum. Langar þig að spila á hljóðfæri, syngja, mála, dansa, föndra, búa til listaverk, hópeflisleikir, fræðsla, forvarnir ofl.

• Eflum félagsleg tengsl og sýnum gagnkvæma virðingu.
• Eflum sjálfstraust, sjálfsstjórn, samvinnu og tillitssemi.
• Hvetjum til sjálfstæðra vinnubragða.
• Hvetjum til þátttöku í félagsstörfum, tónlist, söng og öðrum tómstundum.
• Bjóðum uppá fræðslu, umræður og forvarnir af ýmsu tagi.

Lífsýn fræðsla og forvarnir sími 771-4474

   

Forvarnir gegn sjálfsvígi

Sjálfsmeiðing og sjálfsvíg:

Stundum getur vanlíðan eða reiði orðið svo yfirþyrmandi að eina leiðin til að finna að maður er lifandi virðist vera að meiða sjálfa(n) sig, skera sig, stinga sig, brenna sig eða rífa hárin af líkamanum.  Erfitt er að skilja hvers vegna fólk gerir slíkt en yfirleitt er ástæðan veruleg vanlíða, hugsanlega eftir slæmt áfall.  Sumir meiða sjálfan sig til að flýja tómleika eða þunglyndi eða til að sýna öðrum hvað þeim líður illa.Sjálfsmeiðing getur orðið að vana sem er erfitt að stöðva án hjálpar við að takast á við tilfinningar sínar og að skilja hvað veldur svo mikilli vanlíðan.Ef þú eða einhver sem þú þekkir meiðir sjálfa(n) sig talaðu þá við einhvern fullorðinn sem þú treystir, svo sem foreldri, kennara, skólasálfræðing eða skólahjúkrunarfræðing. 

17 ára strákur segir frá:

"Ég er allur í örum eftir sjálfan mig, sígarettur og hnífa,  ég vissi ekkert hvers vegna ég gerði þetta, núna veit ég að mér leið bara svo illa að þetta virtist vera eina leiðin.

ÞETTA ER EKKI EINA LEIÐin,  það er til fólk sem getur hjálpað þér.”  

Þótt lífið virðist vonlaust og ömurlegt er sjálfsvíg aldrei svarið.  Ef þú hugsar um sjálfsvíg talaðu þá við einhvern núna strax.ef vinkona þín eða vinur segir þér að hún/hann vilji ekki lifa lengur eða sé að hugsa um dauðann skaltu taka það alvarlega og hvetja hana/hann til þess að tala við einhvern fullorðinn strax.Flestir hafa ekki hugmynd um hvernig þeir eiga að bregðast við ef einhver er með sjálfsvígshótanir og reyna að eyða umræðuefninu eða gera lítið úr því. Atriði sem gætu bent til sjálfsvígshugsana:

 

• Fyrri sjálfsvígstilraunir
• Tal um vonleysi og að vera einskis virði
• Tal um að vera byrði á öðrum
• Sjálfsvígshótanir, beinar eða óbeinar
• Áhugaleysi
• Hegðun eða tal sem virkar eins og kveðjustund
• Tal um dauðann
• Að hlusta mikið á lög um dauðann, teikna og skrifa um dauðann
• Fíkniefnaneysla, hraðakstur og önnur áhættuhegðun.
• Að gefa öðrum hluti sem hafa tilfinningalegt gildi.

Hvað áttu að gera ef einhver hótar sjálfsvígi:

• vertu róleg(ur).
• Segðu manneskjunni að þú takir hana/hann alvarlega og þú viljir hjálpa.
• Sýndu að þér sé ekki sama, spyrðu spurninga um líðan manneskjunnar.
• Farðu með manneskjunni eða hringdu og segðu einhverjum fullorðnum sem þið treystið, að hún/hann þurfi hjálp strax.

Alls ekki gera lítið úr hugsunum, líðan og tilfinningum þess sem hótar sjálfsvígi.Hafðu í huga að þú gerir ekki kraftaverk og það er alls ekki víst að þú gerir þér grein fyrir að vanlíðan fólks í kringum þig sé svona mikil.  Það er eðlilegt að finna fyrir sektakennd ef einhver nákominn þér fremur sjálfsmorð en þá er mikilvægt að tala um það.   

16 ára stelpa segir frá:  

,,Um jólaleytið tók ég inn slatta af svefnpillum.  Þetta var brengluð hugsun, ég var eitthvað svo þreytt, ég vildi bara sofna og vakna svo eftir fimm ár.  Ég var orðin svo ógeðslega þreytt á þessu.”  

17 ára stelpa segir frá:

,,Ég man bara að ég stóð á klettabrúninni með sjóinn fyrir neðan og þráði að láti mig falla niður.  Mér fannst ég detta, þegar einhver ósýnilegur kraftur kippti mér upp á brúnina og kastaði mér í grasið.  Ég öskraði og grét og allar tilfinningarnar mínar fóru út.  Ég var svo fegin að vera á lífi.”  

15 ára stelpa segir frá:  

,,Ég varð hrikalega reið þegar vinur minn framdi sjálfsmorð, mig
langaði að öskra á hann og skamma hann fyrir að særa mig
svona, svo var ég líka svo reið við sjálfa mig vegna þess að mér
fannst eins og ég hefði átt að vita þetta.  Ég vildi óska að hann
hefði sagt mér að sér liði svona illa svo ég hefði getað hjálpað honum.” 

Heimild: Úr bókinni Hvað er málið frá JPV útgáfu.  

Forvarnir gegn fíkniefnum

Forvarnir gegn fíkniefnum

Fíkniefni eiga það sameiginlegt að vera ávanabindandi. Til eru margir flokkar vímuefna sem valda ákveðinni líðan og hegðan með því að verka á mismunandi hátt á miðtaugakerfi okkar (heila, mænu, taugafrumur) og þau eru oft flokkuð eftir áhrifum á miðtaugakerfið í okkur.Athuga verður líka að þegar verið er að bjóða fíkniefni að þau eru blönduð við mjög misgóðar aðstæður og hreinlæti. Þekkt er að hafi fundist efni eins og rottueitur og allskonar drulla þegar efnin hafa verið rannsökuð.Enginn fíkill hefur efast um í byrjun að hann hefði stjórn á neyslunni.

Ég þurfti bara að prufa til að vita með vissu. En bíddu, við vitum öll að það getur ekki verið þægilegt að lenda fyrir bíl en við þurfum ekki að prófa til að sanna það.Verum sterk, nógu sterk til að geta sagt: nei, og vertu viss um að það verður litið upp til þín fyrir að standa á þínu. En þú getur verið nokkuð viss um að enginn segir það við þig.Sannleikurinn er sá að vímuefni fela erfiðar tilfinningar og vandamál tímabundið. Þegar einstaklingur svo hættir eru vandamálin og tilfinningarnar oft sterkari og erfiðari að vinna úr. Segja má að reglubundin notkun setji venjubundið líf einstaklings gjörsamlega úr skorðum, stundum til frambúðar.

Best er að sleppa eiturlyfjum alveg gott er fyrir unglinga að búa sig undir það að vera boðin fíkniefni, því þeir vita aldrei hvenær reynir á það. Að vera viðbúin og nógu sterkur einstaklingur til að segja, nei takk, er einhvað sem enginn á eftir að sjá eftir, það verður líka að hafa það hugfast að það ert þú sjálfur sem kemur þér í vandræðin og þú þarft að standa og falla með þinni ákvörðun.Aldrei forðast að biðja um hjálp, einnig er mjög mikilvægt að fara aldrei frá manneskju sem er að ,,sofa úr sér" eftir neyslu vímuefna það getur verið dauðans alvara. Eins ef að eitthver missir meðvitund eftir inntöku þá er nauðsynlegt að kalla á hjálp, hringt er í neyðarlínuna 112.