Forvarnir gegn sjálfsvígi

Sjálfsmeiðing og sjálfsvíg:

Stundum getur vanlíðan eða reiði orðið svo yfirþyrmandi að eina leiðin til að finna að maður er lifandi virðist vera að meiða sjálfa(n) sig, skera sig, stinga sig, brenna sig eða rífa hárin af líkamanum.  Erfitt er að skilja hvers vegna fólk gerir slíkt en yfirleitt er ástæðan veruleg vanlíða, hugsanlega eftir slæmt áfall.  Sumir meiða sjálfan sig til að flýja tómleika eða þunglyndi eða til að sýna öðrum hvað þeim líður illa.Sjálfsmeiðing getur orðið að vana sem er erfitt að stöðva án hjálpar við að takast á við tilfinningar sínar og að skilja hvað veldur svo mikilli vanlíðan.Ef þú eða einhver sem þú þekkir meiðir sjálfa(n) sig talaðu þá við einhvern fullorðinn sem þú treystir, svo sem foreldri, kennara, skólasálfræðing eða skólahjúkrunarfræðing. 

17 ára strákur segir frá:

"Ég er allur í örum eftir sjálfan mig, sígarettur og hnífa,  ég vissi ekkert hvers vegna ég gerði þetta, núna veit ég að mér leið bara svo illa að þetta virtist vera eina leiðin.

ÞETTA ER EKKI EINA LEIÐin,  það er til fólk sem getur hjálpað þér.”  

Þótt lífið virðist vonlaust og ömurlegt er sjálfsvíg aldrei svarið.  Ef þú hugsar um sjálfsvíg talaðu þá við einhvern núna strax.ef vinkona þín eða vinur segir þér að hún/hann vilji ekki lifa lengur eða sé að hugsa um dauðann skaltu taka það alvarlega og hvetja hana/hann til þess að tala við einhvern fullorðinn strax.Flestir hafa ekki hugmynd um hvernig þeir eiga að bregðast við ef einhver er með sjálfsvígshótanir og reyna að eyða umræðuefninu eða gera lítið úr því. Atriði sem gætu bent til sjálfsvígshugsana:

 

• Fyrri sjálfsvígstilraunir
• Tal um vonleysi og að vera einskis virði
• Tal um að vera byrði á öðrum
• Sjálfsvígshótanir, beinar eða óbeinar
• Áhugaleysi
• Hegðun eða tal sem virkar eins og kveðjustund
• Tal um dauðann
• Að hlusta mikið á lög um dauðann, teikna og skrifa um dauðann
• Fíkniefnaneysla, hraðakstur og önnur áhættuhegðun.
• Að gefa öðrum hluti sem hafa tilfinningalegt gildi.

Hvað áttu að gera ef einhver hótar sjálfsvígi:

• vertu róleg(ur).
• Segðu manneskjunni að þú takir hana/hann alvarlega og þú viljir hjálpa.
• Sýndu að þér sé ekki sama, spyrðu spurninga um líðan manneskjunnar.
• Farðu með manneskjunni eða hringdu og segðu einhverjum fullorðnum sem þið treystið, að hún/hann þurfi hjálp strax.

Alls ekki gera lítið úr hugsunum, líðan og tilfinningum þess sem hótar sjálfsvígi.Hafðu í huga að þú gerir ekki kraftaverk og það er alls ekki víst að þú gerir þér grein fyrir að vanlíðan fólks í kringum þig sé svona mikil.  Það er eðlilegt að finna fyrir sektakennd ef einhver nákominn þér fremur sjálfsmorð en þá er mikilvægt að tala um það.   

16 ára stelpa segir frá:  

,,Um jólaleytið tók ég inn slatta af svefnpillum.  Þetta var brengluð hugsun, ég var eitthvað svo þreytt, ég vildi bara sofna og vakna svo eftir fimm ár.  Ég var orðin svo ógeðslega þreytt á þessu.”  

17 ára stelpa segir frá:

,,Ég man bara að ég stóð á klettabrúninni með sjóinn fyrir neðan og þráði að láti mig falla niður.  Mér fannst ég detta, þegar einhver ósýnilegur kraftur kippti mér upp á brúnina og kastaði mér í grasið.  Ég öskraði og grét og allar tilfinningarnar mínar fóru út.  Ég var svo fegin að vera á lífi.”  

15 ára stelpa segir frá:  

,,Ég varð hrikalega reið þegar vinur minn framdi sjálfsmorð, mig
langaði að öskra á hann og skamma hann fyrir að særa mig
svona, svo var ég líka svo reið við sjálfa mig vegna þess að mér
fannst eins og ég hefði átt að vita þetta.  Ég vildi óska að hann
hefði sagt mér að sér liði svona illa svo ég hefði getað hjálpað honum.” 

Heimild: Úr bókinni Hvað er málið frá JPV útgáfu.  

Hverjir eru stóru steinarnir í þínu lífi ?

Steinarnir í krukkunni.

Dag einn var sérfræðingur í tímaskipulagningu að tala fyrir framan hóp viðskiptafræðinema. Til að koma merkingunni almennilega til skila notaði hann sýnikennslu sem nemendurnir gleyma aldrei. 
Þar sem hann stóð fyrir framan þennan hóp af metnaðarfullu fólki sagði hann: ,,Jæja, þá skulum við hafa próf." Hann tók upp 5 lítra krukku með stóru víðu opi og setti hana á borðið fyrir framan sig. Svo tók hann um það bil 10 hnefastóra steina og varfærnislega kom hann þeim fyrir í krukkunni, einum af öðrum. Þegar krukkan var full og ekki hægt að koma fleiri steinum í hana spurði hann: "Er krukkan full?"

Allir í bekknum svöruðu já. "Jæja" sagði hann. Hann teygði sig undir borðið og tók upp fötu með möl. Því næst sturtaði hann smá möl í krukkuna og hristi hana um leið, sem orsakaði það að mölin komst niður í holrúmin á milli stóru steinanna. Svo spurði hann hópinn aftur: "Er krukkan full?" Í þetta sinn grunaði nemana hvað hann var að fara. "Sennilega ekki" svaraði einn þeirra. "Gott!" svaraði sérfræðingurinn. Hann teygði sig undir borðið og tók upp fötu af sandi. Hann hellti úr henni í krukkuna og sandurinn rann í öll holrýmin sem eftir voru milli malarinnar og stóru steinanna. Enn spurði hann: "Er krukkan full?"

"Nei!" æptu nemendurnir. Aftur svaraði hann. 
"Gott!" Hann tók því næst könnu af vatni og hellti í krukkuna þar til hún var alveg full. Svo leit hann á bekkinn og spurði. "Hver er tilgangur þessarar sýnikennslu?" Einn uppveðraður nemandinn rétti upp höndina og sagði: "Tilgangurinn er að sýna að það er sama hversu full dagskráin hjá þér er. Ef þú virkilega reynir geturðu alltaf bætt fleiri hlutum við!"

"Nei" svaraði sérfræðingurinn. "Það er ekki það sem þetta snýst um. Sannleikurinn sem þetta dæmi kennir okkur er þessi: Ef þú setur ekki stóru steinana í fyrst, þá kemurðu þeim aldrei fyrir." Hverjir eru stóru steinarnir í þínu lífi? Börnin þín? Fólkið sem þú elskar? Menntun þín?

Draumarnir þínir? Verðugt málefni? Að kenna eða leiðbeina öðrum? Gera það sem þér þykir skemmtilegt? Tími fyrir sjálfa(n) þig? Heilsa þín? Maki þinn?  
Mundu að setja STÓRU STEINANA í fyrst eða þú munt aldrei koma þeim fyrir. Ef þú veltir þér upp úr litlu hlutunum (mölin, sandurinn, vatnið) fyllirðu líf þitt með litlum hlutum sem skipta í raun ekki máli og þú munt aldrei hafa þann tíma sem þú þarft til að eyða í stóru mikilvægu hlutina í þínu lífi (stóru steinarnir). 

Sem sagt, í kvöld eða í fyrramálið þegar þú hugsar um þessa stuttu sögu, spurðu sjálfa(n) þig þá þessarar spurningar: "Hverjir eru stóru steinarnir í mínu lífi?" Settu þá svo fyrst í krukkuna!

Forvarnir gegn fíkniefnum

Forvarnir gegn fíkniefnum

Fíkniefni eiga það sameiginlegt að vera ávanabindandi. Til eru margir flokkar vímuefna sem valda ákveðinni líðan og hegðan með því að verka á mismunandi hátt á miðtaugakerfi okkar (heila, mænu, taugafrumur) og þau eru oft flokkuð eftir áhrifum á miðtaugakerfið í okkur.Athuga verður líka að þegar verið er að bjóða fíkniefni að þau eru blönduð við mjög misgóðar aðstæður og hreinlæti. Þekkt er að hafi fundist efni eins og rottueitur og allskonar drulla þegar efnin hafa verið rannsökuð.Enginn fíkill hefur efast um í byrjun að hann hefði stjórn á neyslunni.

Ég þurfti bara að prufa til að vita með vissu. En bíddu, við vitum öll að það getur ekki verið þægilegt að lenda fyrir bíl en við þurfum ekki að prófa til að sanna það.Verum sterk, nógu sterk til að geta sagt: nei, og vertu viss um að það verður litið upp til þín fyrir að standa á þínu. En þú getur verið nokkuð viss um að enginn segir það við þig.Sannleikurinn er sá að vímuefni fela erfiðar tilfinningar og vandamál tímabundið. Þegar einstaklingur svo hættir eru vandamálin og tilfinningarnar oft sterkari og erfiðari að vinna úr. Segja má að reglubundin notkun setji venjubundið líf einstaklings gjörsamlega úr skorðum, stundum til frambúðar.

Best er að sleppa eiturlyfjum alveg gott er fyrir unglinga að búa sig undir það að vera boðin fíkniefni, því þeir vita aldrei hvenær reynir á það. Að vera viðbúin og nógu sterkur einstaklingur til að segja, nei takk, er einhvað sem enginn á eftir að sjá eftir, það verður líka að hafa það hugfast að það ert þú sjálfur sem kemur þér í vandræðin og þú þarft að standa og falla með þinni ákvörðun.Aldrei forðast að biðja um hjálp, einnig er mjög mikilvægt að fara aldrei frá manneskju sem er að ,,sofa úr sér" eftir neyslu vímuefna það getur verið dauðans alvara. Eins ef að eitthver missir meðvitund eftir inntöku þá er nauðsynlegt að kalla á hjálp, hringt er í neyðarlínuna 112. 

 

 

"allt í réttri röð"

,,Allt í réttri röð”.

 Hér er gamalt orðtak, sem hefur sérstaka þýðingu fyrir okkur. Þegar við þýðum það fyrir okkur er það svona:  Við verðum að muna öllu öðru fremur, að við getum ekki drukkið.  Að drekka ekki er okkar fyrsta boðorð, hvar sem er, hvenær sem er, og undir öllum kringumstæðum. Þetta er lífsnauðsynlegt fyrir okkur.  Við höfum lært að alkóhólismi er lífshættulegur sjúkdómur, sem leiðir til dauða á margan hátt.  Við viljum ekki ýta undir þennan sjúkdóm með því að taka þá áhættu að drekka.  eins og amerísku læknasamtökin hafa lýst, er meðferðin á þessum sjúkdómi ,,fyrst og fremst í því fólgin að drekka”.Reynsla okkar er samhljóða. 

Í hversdagslífinu þýðir þetta, að við verðum að gera hvaða ráðstafanir sem nauðsynlegar eru, hvaða óþægindin sem fylgja, til að drekka ekki. Við höfum verið spurð ,,þýðir þetta að þið takið líf án áfengis fram yfir fjölskylduna, vinnuna og álit vina ykkar?” Þegar við lítum á alkóhólisma sem lífshættulegan sjúkdóm, er svarið augljóst.  Ef við björgum ekki heilsu okkar – lífi okkar – þá munum við sannarlega ekki eiga neina fjölskyldu, vinnu eða vini.  Ef við virðum fjölskylduna, vinnuna og vinina, verðum við fyrst að bjarga eigin lífi til að njóta alls annars. ,,Allt í réttri röð” hefur margar aðrar merkingar líka, sem allar hafa þýðingu í baráttu okkar við drykkjuvandamálið. 

Mörg okkar hafa til dæmis tekið eftir því, þegar við hættum fyrst að drekka, að það virtist taka okkur lengri tíma að ákveða okkur en okkur þótti gott.  Ákvarðanataka virtist almennt vera erfið fyrir okkur.  Nú er óákveðni ekkert bundin við óvirka alkóhólista, en kannski er hún hvimleiðari fyrir okkur en aðra.  Húsmóðirin getur ekki ákveðið hvar hún á að byrja að hreinsa til.  Skrifstofumaðurinn getur ekki ákveðið hvort hann á að byrja að hringja það sem hann þarf eða svara bréfunum.  Við viljum gjarnan bæta fyrir fyrri vanrækslu okkar á mörgum sviðum. 

Við getum samt greinilega ekki gert allt í einu. Þá hjálpar ,,Allt í réttri röð”.  Ef eitthvað af þeim valkostum sem fyrir okkur liggja felast í því hvort við eigum að drekka eða ekki, þá þarf sú ákvörðun að fá forgang.  Ef við héldum okkur ekki allsgáðum, vissum við að hvergi yrði hreinsað, engin símtöl færu fram, engin bréf yrðu skrifuð.  Svo notuðum við sama orðtakið til að skipuleggja nýfundinn tíma okkar.  Við reyndum að skipuleggja framkvæmdir dagsins, að hagræða verkunum eftir mikilvægi þeirra, og hafa aldrei áætlunina of erfiða. Við höfðum í huga annan forgang, heilsu okkar, af því að við vissum að ef við yrðum of þreytt, eða slepptum úr máltíð væri það hættulegt. 

Meðan við drukkum, var líf margra okkar nokkuð óskipulagt.  Ruglingurinn gerði okkur oft örg og jafnvel örvæntingarfull.  Listin að drekka ekki lærist betur ef við höfum reglu á hverjum degi – en við verðum að vera raunsæ og hafa áætlunina sveigjanlega.  Takturinn í okkar sérstöku venjum er róandi, og gott ráð til að skipuleggja reglusemina er – já, ,,Allt í réttri röð”.                                                

reynslusaga um átröskun

Ég er fædd í Reykjavík og alin upp þar að mestu leyti.  Ég hef átt við lotugræðgi að stríða undanfarin ár og hef ákveðið að segja sögu mína til þess að aðrir sem glíma við þetta vandamál öðlist von um að hægt sé að rjúfa þann vítahring.  Ég minnist þess allt frá 12 ára aldri að hafa fundist ég vera feit, en ég fékk þau skilaboð frá umhverfinu eins og aðrir að það væri ofsalega flott að vera mjór. 

Það var talað um hvað ég væri falleg, hvað ég væri þæg og góð, ég geri mér grein fyrir því í dag að engum öðrum fannst ég vera feit.  Ég varð fljótlega þeirrar skoðunar að öll vandamál hyrfu og ég yrði hamingjusöm ef ég yrði grönn.Þegar ég var 15 ára sagði vinkona mín frá frábærri hugmynd sem hún hafði heyrt um – hvernig hægt væri að borða án þess að fitna.  Málið var bara að stinga fingri ofan í kok eftir máltíð og losa sig við allt ógeðið.  Þá opnaðist fyrir mér ný vídd. 

Ég var svo ánægð með þetta.  Nú gætu allir fitukomplexarnir verið úr sögunni.  Álit annarra á mér hefur alltaf skipt mig of miklu máli og vegna öryggisleysis og minnimáttarkenndar féll ég fyrir þessu.  Ég reyndi að kasta upp nokkrum sinnum og komst að því að þetta var bæði erfitt og óþægilegt, en með þrjóskunni og voninni um að  verða grönn fór þetta að ganga betur og varð fljótlega sjálfsagt mál, þegar mér fannst ég hafa borðað of mikið.  Ástandið hélst óbreytt í langan tíma og þetta var alls ekkert vandamál, en með tímanum fór ég að misnota þetta.  Ég fór að borða eins og mig lysti og hugsaði með mér að ég myndi bara losa mig við matinn, og fyrr en varði stundaði ég þetta eftir hverja máltíð. 

Ómeðvitað var ég farin að nota mat sem meðal við hinum ýmsu sálarkvillum, t.d. samviskubiti yfir að stunda ekki skólann nógu vel.  Ég sat kannski heima og vissi að ég þurfti að læra en kom mér ekki að verki og ákvað þá að fá mér að borða – enga smá máltíð.  Ég ældi svo öllu saman.  Það gerði það að verkum að ég varð enn slappari, fór ekki að læra og fékk enn meira samviskubit.  Hellti mér því í aðra máltíð og svo koll af kolli.  Áður en ég vissi af var ég föst í vítahringnum og búin að missa tökin á náminu í menntaskólanum en reyndi þó að tolla í tónlistanáminu sem ég hafði stundað frá bernsku.Ég var 18 ára þegar staðan var orðin svona slæm og mér fannst ég ömurleg, ein með þetta stórkostlega leyndarmál sem var mín eina huggun og það sem allt snérist um. 

Tíminn leið en ég var gersamlega stöðnuð í mínum heimi.  Um tvítugt var ég ekkert annað en skugginn af sjálfri mér, fannst ég vera að gefast upp og þráði oft á tíðum að enda þessa jarðvist.  Ég sá enga aðra leið en að deila þessum erfiðleikum með einhverjum.  Ég sagði mömmu og kærastanum mínum frá þessu og þau voru orðlaus.  Kærastann minn hafði ekki grunað neitt en mamma var að mörgu leyti glöð að fá skýringu á því hvað ég var orðin leið, sljó og afkastalítil.  Mamma pantaði tíma fyrir mig hjá heimilislækni sem sendi mig til læknis á geðdeild Landspítalans.

Ég fór upp á spítala en hljóp út af biðstofunni eftir nokkrar mínútur.  Ég var ekki tilbúinn að horfast í augu við vandann og segja ókunnugum frá, fyrir utan það hvað mér þótti hryllilegt að vera send á geðdeild eins og ég væri klikkuð.  Ég sannfærði mömmu um ég ætlaði að takast á við þetta sjálf.  Dæmið snerist við og ég hætti að borða, í nokkrar vikur lifði ég á nánast engu, en takmarkið var þó alltaf að reyna að borða ekki neitt.  Ég horaðist að sjálfsögðu mikið, mér hafði aldrei liðið betur, og fannst ég hafa náð algerri stjórn á þessu, ef ég bara svelti mig.  En auðvitað gat það ekki gengið til lengdar og loks fór ég að leyfa mér að borða aðeins meira en þá byrjuðu uppköstin strax aftur.  Fljótlega var ástandið orðið verra en nokkru sinni fyrr, og hver einasti dagur gekk út á það að borða og æla þangað til ég lognaðist útaf af orkuleysi. 

Þetta var mín leið til að útiloka raunveruleikann og komast í gegnum daginn.  Þannig liðu nokkrir mánuðir sem runnu saman í eitt.  Ég forðaðist öll samskipti við annað fólk, tók símann úr sambandi og hætti mér ekki útúr húsi nema í brýnustu nauðsyn.Það hlaut að koma að því að líkaminn mótmælti, því þetta var í rauninni ekkert annað en hægur dauðdagi.  Ég fékk taugaáfall, talaði við heimilislækninn minn sem sendi mig til annars geðlæknis sem rannsakaði mig og taldi mig mjög þunglynda ég fór að taka þunglyndislyf og tala við sálfræðing.  Með tímanum fór mér að líða betur andlega, þó svo að lotugræðgin væri alltaf til staðar. 

Ég fór að geta talað um þetta við vini mína og leyfði þeim að hjálpa mér eins og þeir gátu, sem fólst í því að draga mig út úr húsi og vekja mig aðeins til lífsins.  Þannig komst ég á bataveg.Það liðu nokkrir mánuðir þar sem ég var í nokkuð góðu jafnvægi, en það sem hrjáði mig mest var að mér fannst ég hafa eyðilagt sambandið við kærastann minn með öllu þessu tilfinningarrugli.  Hann var í námi erlendis og engin leið fyrir hann að gera sér grein fyrir öllu sem ég hafði gengið í gegnum. 

Mér fannst svo mikil fjarlægð á milli okkar og við að mörgu leyti ókunnug.  Mér leið ömurlega yfir þessu og svo fór að ég upplifði algjört bakslag hvað varðaði lotugræðgina.  Undir áhrifum áfengis gleypti ég eitt sinn allar þær pillur sem komst yfir og var skítsama um afleiðingarnar.  Allavega myndi eitthvað breytast og kannski leiða til þess að ég rifi mig upp úr þessu.  Vinir mínir fundu mig meðvitundarlausa og gerðu sér grein fyrir hvað hafði gerst, en ég endaði upp á Borgarspítala þar sem var dælt uppúr mér.  Eftir þetta áfall tók ég mér tíma til að hugleiða stöðu mína og reyna að skilja hvernig ég hafði lent í þessum hremmingum.  Nú er hálft ár liðið síðan og ég hef ekki þurft að taka lyf í þrjá mánuði. 

Mér finnst ég hafa þroskast og vaxið frá þessu hræðilega ástandi.  Nú get ég horft á vandann og skilgreint hann úr ákveðinni fjarlægð.  Þessi erfiðu ár eru hulin móðu í minningunni og ég geri mér grein fyrir að það þýðir ekki að sjá eftir neinu.  Maður verður að læra af reynslunni og það hef ég gert.   

spilafíkill segir frá

Mér finnst ég synda á móti straumnum.Mig langar svo að gera allt sem ég get til að hjálpa öllum þeim sem þurfa á hjálp að halda, því að þeir eru svo margir. Svo tala ég líka til þeirra sem standa og horfa á, þegjandi eða dæmandi. Þetta kemur okkur öllum svo sannarlega við þetta er heimurinn sem við höfum skapað sjálf. Við hljótum að vera hérna fyrir hvort annað. Þeir sem eiga erfitt og þurfa á hjálp eiga ekki að standa úti í horni og skammast sín.

Ég ætla að segja ykkur sanna sögu um sjálfan mig í þeirri von um að það geti breytt einhverju. Ef það getur hjálpað mikið sem einum þá er það þess virði.
Ég bjó í Noreg þegar ég var lítill. Ég fluttist þangað með móður minni og fósturföður eftir fjórða bekk.

Ég var á kafi í íþróttum, átti auðvelt með námið og var sannarlega fyrirmyndar unglingur. Það var ekki fyrr enn í tíunda bekk þegar það birtist pókerspilakassi í sjoppunni rétt hjá skólanum. Við vorum nokkrir skólabræður sem urðum helteknir af spilakössunum og þóttum þetta mjög spennandi og vorum fljótt farnir að horfa á hvorn annan spila. Ég var alveg himinlifandi að hafa fundið þessa auðveldu leið til að ná mér í pening og var ekki lengi að telja mér um trú um að ég væri búin að læra á kassann og gæti því grætt á meðan aðrir töpuðu.

Á mjög stuttum tíma átti kassinn í sjoppunni allan hug minn. Ég tók ekki einu sinni eftir því að ég var farinn að stela klinki úr vösum foreldra minna til þess að fara með í spilakassana. Ég fór út í sjoppu, stundum margar ferðir á dag. Ég sagðist vera að fara til vina minna. Þeim fannst þetta orðið skrýtið, áður fyrr tóku slíkar ferðir marga klukkutíma, en allt í einu voru þær orðnar tíu til fimmtán minótur  Þau sáu stórar breytingar á mér. Ég man að mamma spurði mig hvað væri orðið af glampanum í augunum mínum. Ég lokaði mig bara inni í herberginu mínu og var í tölvunni öllum stundum. Þarna var ég ekki nema 15 ára gamall. Ég hafði enga hugmynd um hvert ég stefndi.

Eftir jólin í 10. bekk vorum ég og  félagi minn byrjaðir að stela háum upphæðum til þess að geta spilað. Vinur minn vissi pin-númerið á debit korti móður sinnar, og á nóttinni tókum við út peninga af korti hennar. Það hljómar eflaust furðulega enn okkur fannst við ekki vera að stela frá henni. Okkur fannst við  gera ekkert  rangt, því við fengum þetta jú auðvitað lánað. Fyrst voru þetta ekki nema örfáir þúsundkallar en upphæðirnar voru fljótar að hækka og voru við farnir að klára úttektarheimildina. Móðir hans botnaði ekkert í því hvað yrði af öllum þessum peningum og hvernig þeir hurfu á undarlegan hátt af reikningi sínum.

Hún var búin að ásaka alla fjölskyldumeðlimi nema vin minn áður enn henni  datt það í hug að litli góði drengurinn hennar gæti hugsanlega verið að stela þessum peningum. Við vorum alveg hættir að hugsa um námið og einkunnirnar urðu sífellt verri. Foreldrar mínir voru að fara á taugum og vissu ekkert hvað hefði eiginlega gerst. Mamma var farin að spyrja mig hvort ég væri farin að nota eiturlyf. Ég hafði ekki einu sinni smakkað áfengi.   

Eftir 10. bekkinn flutti ég til föður míns í Reykjavík og hóf nám í MR. Ég ætlaði  að taka þetta með trompi. Ég byrjaði að vinna í sjoppu sem faðir minn átti um kvöld og helgar til þess að eiga einhvern pening. Þeir fóru alltaf í spilakassa og voru búnir á tveimur dögum eftir útborgun. Ég skammaðist mín rosalega. Það mátti engin vita hvernig þetta væri. Það höfðu allir mikla trú á mér og ég vildi ekki bregðast þeim. Ég varð að gera eitthvað. Árangurinn í skólanum var engin því ég skrópaði í skólanum. Ég var fastur útí sjoppu, ýmist að horfa á aðra spila eða spila sjálfur. Í skólanum náði ég engri einbeitingu. 

Ég byrjaði að stela úr peningakössunum í sjoppunni hans pabba. Hann fylgdist vel með peningamálum mínum og mátti alls ekki komast að því að ég væri alltaf orðinn blankur á öðrum degi hvers mánaðar. Ég tók því  pening úr peninga kassanum svo ég gæti sýnt honum. Ég náði að kaupa græna kortið og eina pylsu áður enn ég var búin að eyða öllu í spilakassann aftur. Þá þurfti ég að taka meira. Hvernig mér leið stundum er ólýsanlegt en þó enn ólýsanlegra hvernig mér tókst að kyngja öllu og brosa framan í alla. Þetta var helvíti. Ég reyndi að hætta á hverjum degi, reyndar í hvert skipti eftir að ég var búin að spila, en einhvernvegin leiddi hausinn mig alltaf á sama staðinn aftur. Ég sökk bara lengra og lengra. Þegar ég var búin að tapa öllu og gekk út úr sjoppunni þá var ég alveg brjálaður út í sjálfan mig og í huganum öskraði ég á sjálfan mig; “hvað varstu að spá!”

Þetta var jafnt fáránlegt að henda sér fram af bjargi. Engin botnar í því af hverju í ósköpunum og ekki þú heldur. Þú skellur á jörðina og þá er ekkert annað að gera en að klifra upp aftur. Þú hneykslast og hugsar um það alla leiðina upp, hvað þú hefðir eiginlega verið að spá. Loksins þegar þú skríður upp á síðustu brúnina, þá snýrðu þér við og hendir þér aftur niður.

Það var auðvitað búið að taka eftir því að einhver væri að stela úr peninga kassanum, þetta gekk samt svona áfram allan veturinn. Það kom eiginlega engin  til greina nema ég, en pabbi vildi ekki trúa því. Það var ekki fyrr enn móðir kærustu minnar, komst í bréf sem ég hafði skrifað henni. Þar stóð meðal annars að ég hefði tekið tíu þúsund á síðustu vakt og fór hún með það beint til pabba sem vægast sagt gersamlega bilaðist. Þetta var það versta sem hugsanlega gæti gerst. Þetta barst um alla fjölskylduna og allan heiminn, að mér fannst á örfáum klukkutímum.

Ég hugsaði um að fyrirfara mér því þetta væri hvort sem er allt búið. Ég man að ég setti nokkrar ullarpeysur í skólatöskuna mína og ætlaði að klifra upp á fjall eða fara eitthvað. Ég fékk það ekki og ég var læstur inni í herberginu mínu. Pabbi var svo reiður ég hélt hann ætlaði að hengja mig upp og nota mig sem boxpúða. Hann meikaði ekki að horfa framan í mig eða tala við mig. Enda var ég búin að stela frá honum líklega um 500.000 krónum.

Mamma kom fljúgandi frá Noregi og fengum við að gista hjá frænda mínum. Hún vildi hjálpa mér. Það var greinilegt að ég gat þetta ekki einn.
Ég byrjaði að stunda GA fundi og hlutirnir byrjuðu smátt og smátt að lagast. Ég komst í góðan bata og var spilalaus í tvö ár. Fyrstu fjórtán mánuðina stundaði ég GA fundi og leið mjög vel. Ég leyfði ljósinu að skína á mig og myrkrið leystist smátt og smátt upp og varð að engu. Ég var orðin frjáls og mér leið svo vel. Ég man að ég labbaði framhjá Gullnámunni og gaf henni fingurinn, skælbrosandi. Það var stórkolslegt að vera frjáls. Það var auðvitað margt í klessu í kringum mig, ég lét það ekki hafa áhrif á mig, því ég gat séð leiðina útúr þessu. Ég var búin að leggja frá mér þessar þungu birgðir, þennan lygavef sem varð alltaf stærri og stærri. 

Svo flutti ég til Noregs ásamt kærustu minni og ætluðum í skóla í Fredrikstad. Ég hætti að stunda fundi og var fljótt kominn á fallbraut og var fljótur að gefast upp á skólanum. Ég byrjaði að drekka og var farin að loka mig inni í herbergi, þess á milli sem ég vann. Ég kom sjaldan hlutum í framkvæmd, þó ég vissi  hvað mér bara að gera. Það var auðveldara að loka sig inni og vera í tölvunni. Þannig leið tíminn og eftir átta mánuði flutti ég aftur til Íslands. Það liðu ekki margir dagar þar til að ég byrjaði spila aftur í spilakössum.

Þetta kom mér ekkert á óvart því þetta var það eina sem ég átti eftir að gera. Flestir eiga líklega erfitt með að skilja þvílíkan hálfvitaskap eða jafnvel aumingjaskap að eyða öllum peningunum sínum svona í spilakassa. Ég ætlaði ekki að eyða meiru enn, segjum 500 krónum eins og ég hafði  oft sagt við sjálfan mig. Þegar 500 kallinn er búin þá fer maður með klinkið, því það skiptir hvort sem er engu máli.

Það klárast fljótt og sjálfsblekkingin heldur áfram. “Einn þúsundkall og þá er ég farin.” Maður dofnar allur upp og seðlarnir sogast inn í spilakassann. Maður vinnur kannski 20.000 einhverstaðar, enn heldur bara áfram að spila. Maður er búin að tapa svo miklu að maður getur ekki hætt. Smáupphæðir skipta engu máli. Peningarnir verða bara að einhverjum mattador peningum, einingum til að geta spilað. Maður þarf  einingar fyrir hvern leik og því meiru sem þú tapar, því fráleiddara er að þú getir hætt.

Jafnvel þótt þú hættir þá ertu fljótur að koma aftur, hvort sem þú vinnur eða tapar. Annað hvort til að vinna eða vinna upp tapið. Þú hættir ekki nema með hjálp því þetta skilur eftir sig stórt tómarúm með þvílíkri vanlíðan og þunglindi.

Ég sagði fjölskyldunni frá fallinu og sagðist ætla að byrja að stunda GA fundi voru þau fegin að heyra það. Ég held ég hafi farið á einn eða tvo GA fundi, sem ég gerði til að fylla uppí tómarúmið, Ég byrjaði að drekka bæði meira og öðruvísi. Gerði ég þetta algjörlega ómeðvitað. Ég var farin að drekka um hverja  helgi, oftast báða dagana. Alltaf í partíum ef það var ekkert partí þá bjó ég til partí. Ég var algjör snillingur að smala fólki saman og fannst ég vera geðveikt fyrirbæri. Þetta gat engin nema Bjarki.

Þetta munstur hélt áfram að þróast ég prófaði amfetamín og varð fljótt fastur í því sem maður kallar djammið. Ég fór að hanga með fólki sem mér fannst oftast hundleiðinlegt, þótt sumir gátu greinilega orðið hvað sem þeir vildu. Rosalega vel gefið fólk, sem hafði dottið. Ég gat ekki staðið upp og bara lág þarna. Þannig var ég orðin. Ég þráði að Guð mundi hjálpa mér. Ég sá að þetta gæti ekki gengið upp hjá mér. Sú hugsun að deyja í slysi var hræðileg. Það er svo margt sem mig langar að gera í lífinu. Ég reyndi að hætta í djamminu, þá fór ég bara að spila aftur. Ég missti alla stjórn á spilamennskunni.

Ég er ný komin úr meðferð og er að berjast við dýrið. Þetta er rosalega erfitt, en ég ætla ekki að gefast upp. Ég ætla að verða lögfræðingur og mér er alveg sama þó að þið trúið því ekki, en ég er bráðgáfaður strákur. Ég er rétt að verða 21 árs og ætla að verða lögfræðingur 29 ára. Ég ætla að klára menntaskólan og háskólann.

Þegar þú setur pening í spilakassa í Gullnámunni, þá segja þeir oftast eitthvað. Meðal annars;”velkomin aftur, þú rataðir rétt”. Ekki hlusta á þá. Heldur skaltu snúa þér við og hlaupa út. Þú getur svo sannarlega átt lífið að launa.    

hamingjan

Hamingjan

 

Lífið er alltaf fullt af vandamálum. Það er best að horfast í augu við það og ákveða að vera hamingusamur þrátt fyrir það. Alfred D. Souza sagði eitt sinn:  “Lengi vel fannst mér alltaf sem lífið væri rétt að byrja – þetta eina sanna líf. En það var alltaf eitthvað sem stóð í vegi fyrir því, eitthvað sem þurfti að yfirstíga fyrst, einhver ókláruð mál, tími sem þurfti að eyða í eitthvað, ógreiddar skuldir.  Síðan myndi lífið byrja. 

Dag einn rann það upp fyrir mér að allar þessar hindranir voru lífið sjálft.”  Þetta viðhorf hjálpar okkur að skilja að það er engin leið að hamingjunni.  Hamingjan er leiðin.  Njótum hverrar stundar sem við eigum.  Njótum hennar enn frekar þegar okkur tekst að deila henni með öðrum sem er nógu sérstakur til að verja tíma okkar með … og munum, að tíminn bíður ekki eftir neinum.

Áttu að bíða þar til þú hefur lokið námi eða þar til þú hefur hafið nám, þar til þú hefur misst fimm kíló eða bætt á þig fimm kílóum, þar til þú hefur eignast börn eða þar til þau flytjast að heiman, þar til þú byrjar að vinna eða þar til þú sest í helgan stein, þar til þú giftist eða þar til þú skilur, þar til á föstudagskvöld, þar til á sunnudagsmorgun, þar til þú færð þér nýjan bíl eða hús, þar til þú hefur borgað upp bílinn eða húsið, þar til í vor, þar til í sumar, þar til í haust, þar til í vetur, þar til lagið þitt byrjar, þar til þú ert búin að fá þér í glas, þar til runnið er af þér, þar til þú deyrð, þar til þú fæðist á ný …

til þess eins að ákveða að það er enginn tími betri til að  
vera hamingjusamur en einmitt núna!

Sjálfshjálp

7  aðferðir í  átt  að  betra  sjálfstrausti.

1) Hugsaðu aftur til þess tíma er þú varst að læra og uppgötva í fyrsta skipti.

Oft vekur það óöryggi og streitu að læra eitthvað nýtt eða standa frammi fyrir breytingum. Næst þegar þú þarft að gera eitthvað sem þú hefur ekki gert áður mundu þá að þú ert að læra og því mjög eðlilegt að þú sért óörugg.

2) Gerðu það sem þú hefur lengi beðið með að gera.

Eins og td. skrifa til vina og ættingja, hringja til vina þinna, þrífa, vinna í garðinum, gera við bílinn, fara yfir reikninga, elda góðan mat. Þér mun líða betur vegna þess að þú hefur lokið verkum sem hafa lengi setið á hakanum.

 

3) Gerðu það sem að þú ert góð í.

Dæmi? Hvað um t.d. að synda, hlaupa, dansa, elda, vinna í garðinum, mála, föndra, skrifa? Veldu það sem þú ert góð í og best er ef það er eitthvað sem þú getur einbeitt þér að og gleymt þér yfir. Það færir þér vellíðan að fást við það sem þú ert góð í. Og ef þetta gengur vel skaltu taka frá eitt kvöld í viku fyrir þetta viðfangsefni.

 

4) Hættu að hugsa um sjálfa þig!

Kannski hljómar þetta undarlega, en lítið sjálfálit er oft tilkomið vegna þess að fólk leiðir hugann of mikið að sjálfu sér. Finndu þér áhugamál sem þú getur einbeitt þér að og heldur athygli þinni óskertri.

 

5) Slappaðu vel af.

Ef þér líður illa og þú trúir ekki á sjálfa þig reyndu þá að hreinsa hugann og slappa vel af. Sumir fara út að hlaupa eða í leikfimi til að slappa af, aðrir taka sér eitthvað fyrir hendur sem kúplar þeim út úr tilverunni, t.d. jóga. Sumir slappa af yfir sjónvarpinu eða fótboltaleik. Veldu þá aðferð sem hentar þér best. Eftir góða afslöppun dregur þú úr tilfinningasemi og þú manst betur það góða sem hefur gerst í lífinu.

 

6) Rifjaðu upp það sem þú hefur afrekað á ævinni.

Þetta getur verið erfitt í fyrstu en eftir svolítinn tíma, þegar þú hefur skrifað lista yfir það sem þér hefur tekist vel upp á ævinni, mun sjálfsálitið aukast. Og ef þú hugsar "en ég hef aldrei afrekað neitt", þá erum við ekki að tala um að þú þurfir að hafa klifið Mount Everest heldur til dæmis það að þú náðir bílprófinu (þó að þú værir stressuð), þú náðir öðrum prófum sem þú hélst að nú næðir ekki, þú hreyfir þig mikið, þú safnar fyrir ferðalagi, ert hjálpsöm, osfrv.

7) Mundu að þú gætir haft rangt fyrir þér!

Ef þú hefur lítið sjálfsálit og þér líður illa yfir því, mundu þá að það hefur áhrif á hvernig þú hugsar, hegðun þína og minningar. Þá kemurðu bara tl með að muna það leiðinlega sem hefur gerst og nýtir ekki þau tækifæri sem lífið býður upp á. Fólk sem þú umgengst hefur vafalítið ekki sömu skoðun á þér og þú sjálf. Lestu aftur ráð númer 5 og lærðu að slappa af.

 

Samantekt:

Eftir að þú hefur prófað eina eða fleiri af ofangreindum aðferðum reyndu þá að gera hana/þær hluta af lífi þínu. Gott sjálfsálit er ekki bara kostur, það er nauðsynlegt því það mótar hugsanir þínar á hverjum degi.

Traust , hlýja og skilningur

Traust , hlýja og skilningur 

Starfsfólk Lífsýn forvarnir og fræðsla leggur áherslu á að setja sig ekki upp fyrir skjólstæðinginn heldur að byggja upp traust og tengsl svo að aðstæður skapist til að vinna úr þeim vandamálum sem til staðar eru í lífi hans.

Í stuttu máli má segja að ráðgjafi hafi ávalt þessa nálgun að leiðarljósi í samskiptum við skjólstæðinginn. Með því að leggja áherslu á traust , hlýju og skilning skapast jákvætt  "andrúmsloft" sem hjálpar nemanum að treysta öðrum fyrir sjálfum sér og skoða þau vandamál sem hann er að fást við , samhliða vímuefnafíkn sinni.Ef traust og góð tengsl skapast ekki við ráðgjafann er hætt við að neminn haldi fast í sitt gamla varnarkerfi og hleypi engum inn fyrir skelina sína.

Þá er viðbúið að neminn haldi áfram að reyna að hafa stjórn á sínum innri heimi þegar út í lífið er aftur komið með neyslu og öðrum niðurbrjótandi aðferðum.Þó að aðal nálgun Lífsýn sé miðuð að því að byggja upp tengsl þá er hún ekki það eina sem liggur til grundvallar þess að neminn fái bata.

Lífsleikni er þar stór þáttur sem miðar að því að styðja nemann í sköpun eins og listum, tónlist ofl.  Jákvæð sjálfsmynd unglingsins og hæfileiki til að líða vel í sjálfum sér helst í hendur við heilbrigða útrás sem styrkja hann í jákvæðri sýn á sjálfan sig.