Forvarnir virka

Forvarnir virka  !! 

Enn í dag er áfengi vinsælasti vímugjafi meðal unglinga og sá vímugjafi sem oftast er settur í samhengi við hættulega hegðun – ölvunarakstur , ótímabæra þungun,  sjálfsmorð og ofbeldi.  Þrátt fyrir skelfilegar tölfræðilegar staðreyndir er foreldrum þó fært að halda börnum sínum frá áfengi. 

 

 

Í raun eru afskipti foreldra lykilþáttur í að hjálpa börnum að standast þá freistingu að drekka.  Með afskiptum er þá átt við að foreldrar gefi sér tíma til að ræða við börnin sín oft og tímanlega um þær áhættur sem fylgja neyslu áfengis.  Því meira sem börn okkar vita um þennan öfluga vímugjafa því betra..

Ef við viljum að börnum okkar takist að forðast freistingar áfengis verðum við að gefa þeim hvetjandi ástæðu til að standast þann félagslega þrýsting sem þau horfast í augu við.  Við getum byrjað á því að gefa gaum að því hvernig við sjálf bregðumst við áreiti í daglegu lífi. 

Ef við bendum börnum okkar á árangursríkar leiðir til að bregðast við slíkum kringumstæðum þá eru minni líkur á því að þau teygi sig í áfengi eða önnur ávanabindandi vímugjafa sem geta haft neikvæð áhrif á hæfileika fólks til að bregðast skynsamlega við mismunandi kringumstæðum..

Lífsýn fræðsla og forvarnir   sími 771-4474

Neikvæð reynsla í æsku

Neikvæð reynsla í æsku

Rannsóknir benda til þess að þeim sem hafa orðið fyrir neikvæðri reynslu í æsku svo sem misnotkun, ofbeldi eða vanrækslu er mun hættara að fá alvarlega sjúkdóma síðar á ævinni en öðrum. Þeim mun alvarlegri sem þessi reynsla er þeim mun meiri líkur eru á sjúkdómum síðar á ævinni. Og þeim mun yngri sem einstaklingurinn er þeim mun alvarlegri áhrif hlýtur reynslan að hafa á tilveru hans. Við vitum að neikvæð reynsla í æsku hefur áhrif á heilsu okkar en við þurfum að rannsaka betur hvaða áhrif tiltekin reynsla hefur og hvernig.

Ég tel að til að geta náð þessu markmiði þurfum við að reyna að skilja einstaklinginn út frá allri reynslu hans og sögu. Það nægir ekki að rannsaka rafboð í heila barns til að draga ályktanir um hvaða áhrif tiltekin reynsla sem barnið hefur í gegnum hefur haft. Börn sem alast upp við erfiðar aðstæður, svo sem misnotkun, ofbeldi eða þurfa að horfa á aðra beitta ofbeldi oft búa við algert virðingarleysi. Þau kunni því hvorki að bera virðingu fyrir sjálfum sér né að krefjast þess að aðrir beri virðingu fyrir sjálfum sér þegar þau vaxa úr grasi.

Þannig eiga þessir einstaklingar oft erfiðara með að setja mörk, gangvart sjálfum sér og öðrum. Þetta getur leitt til hegðunar sem ber þessu virðingarleysi glögglega merki og er oft kölluð áhættuhegðun. Þess konar hegðun einkennast af misnotkun áfengis eða vímuefna eða glæfralegri hegðun í kynferðismálum. Þetta getur síðar leitt til sjúkdóma, slysa og ótímabærs dauða viðkomandi og getur því að mínu mati verið kallað sjálfseyðandi hegðun.

Niðurstöðurnar súna meðal annars fram á að sambandið milli neikvæðrar reynslu á æskuárum og sjálfsmorðs er afar sterkt og að því verri sem reynsla fólks er í uppvextinum því meiri líkur er að sjálfsmorð verði reynt. Ef við yfirfærum niðurstöður þessara rannsóknar yfir á Bandaríkin öll þá getum við ályktað sem svo að um 80% sjálfsmorða í Bandaríkjunum megi rekja til neikvæðrar reynslu í æsku.

Börn alkóhólista

Barnið í fjölskyldu alkóhólista!

Í bók sinni "Börn alkóhólista - hin gleymdu börn", sem kom út á íslensku
árið 1979, segir R. Margaret Cork frá könnun sem hún gerði á 115 10-16 ára börnum alkóhólista. Hún lýsir þar m.a. aðstæðum og líðan barnanna
og byggir á viðtölum við börnin. Hér á eftir er stuðst við frásögn hennar.

"Ég fer ekkert með vinum mínum og foreldrum þeirra af því að ég get aldrei farið neitt með þá í staðinn"
Flest barnanna í könnun Cork sögðust eiga leikfélaga og kunningja en aðeins fá sögðust eiga svo góða vini að þeim fyndist þeir geta sagt þeim allt af létta um fjölskylduhagi sína. Flest börn frá venjulegum fjölskyldum eiga a.m.k. einn vin svo náinn að þeir geta sagt honum hvað sem er, m.a. frá vanköntum foreldra sinna. Börn alkóhólista reyna aftur á móti að leyna framferði foreldra sinna fyrir öllum öðrum börnum. Þess vegna er vinátta þeirra ekki eins einlæg og hún hefði annars getað verið og mörg bamanna sögðu að þeim liði illa með félögum sínum af þeirri ástæðu. Mörg þeirra eru hreinlega vinalaus alla ævi.

Börnin koma yfirleitt ekki með félaga sína heim af ótta við að þeir verði vitni að drykkju foreldris síns eða rifrildi. Sum sögðu frá því að vinir þeirra hefðu orðið fyrir móðgunum heima hjá sér. Mörgum barnanna fannst þau undirstrika sérstöðu sína með því að vera öllum stundum inni á heimilum vina sinna og kusu því frekar að leika sér á götunni.

Mörg barnanna höfðu engan tíma til að leika sér eða vera með félögum þar sem þau þurftu að sinna heimilisstörfum af einhverju tagi eða fengu einfaldlega ekki að vera með öðrum börnum. Á heimilum þar sem aðeins er eitt foreldri hvílir þetta ennþá þyngra á börnunum.

Af þessu má sjá að á því tímabili ævinnar þegar flest börn eru að mynda og styrkja vináttu við aðra virðast samskipti barnanna í könnun Cork einkennast af öryggisleysi, hræðslu og vantrausti. Einmitt á því skeiði, sem þeim er nauðsynlegast að öðlast viðurkenningu annarra, fóru þau á mis við hana. Þau lærðu að vera á varðbergi gagnvart öðrum og halda aftur af eðlilegri tjáningu og kærleika. Í lífi flestra þessara barna var lítið um félagsskap, sem sérfræðingar álíta svo nauðsynlegan fyrir heilbrigðan þroska og grundvöll fyrir farsælli vináttu síðar á lífsleiðinni.

"Allir heima eru alltaf reiðir"
Samskipti systkina einkenndust af spennu og töluverðri samkeppni, ekki samkeppni eins og hjá venjulegum fjölskyldum, heldur fremur baráttu. Þessu fylgdu rifrildi meira en gengur og gerist á milli systkina. Eldri systkini voru oft í "foreldrahlutverki" gagnvart þeim yngri sem þoldu það illa. Hjá eldri börnunum var jafnvel um að ræða þörf fyrir að ráða yfir þeim yngri sem e.t.v. stafar af árásarhneigð eða mótlæti.

Eldri börnin voru viðkvæmari en eðlilegt mátti teljast fyrir því hvort foreldrarnir tækju þau yngri fram yfir þau sjálf og töluðu um að foreldrunum þætti aðeins vænt um yngri börnin.

Barn eða börn sem eru "í miðið", þ.e. eiga bæði eldri og yngri systkini, eru oft einangruð en þau börn í fjölskyldum alkóhólista líða ennþá meira fyrir það. Mörg þeirra sögðust alltaf vera nauðbeygð til að halda með öðru hvoru foreldrinu og fannst þetta stuðla að því að systkinin fjarlægðust hvort annað.

Af þessu má sjá að ágreiningur og ósamheldni milli systkina er óeðlilega mikill. Þau sýna hvort öðru sjaldan hlýju og ástúð. Þess í stað gætti ófriðar og gremju sem var enn tilfinnanlegri fyrir þær sakir að börnin áttu ekki vini og neyddust því til að umgangast hvert annað þrátt fyrir að þau virtust ekki hafa af því nokkra ánægju.

"Allan skóladaginn hef ég áhyggjur af því hvernig ástandið muni vera þegar ég kem heim"
Mörgum yngri börnunum þótti gaman í skólanum og stóðu sig tiltölulega vel. Þetta virtist ekki fyrst og fremst vera vegna áhuga á náminu heldur frekar vegna þess að í skólanum var ró og næði. Ekki voru þó öll börnin sama sinnis. Sum sögðust eiga erfitt með að einbeita sér við námið. Einkum voru það "miðbörnin" sem áttu í erfiðleikum og varð það til að auka enn á vanmátt þeirra. Kennarar eiga erfitt með að nálgast börnin og stundum er eins og þau heyri ekki hvað við þau er sagt. Þá dregur það úr möguleikum kennara til að koma börnunum til hjálpar að fæstir þeirra þekkja helstu einkenni í fari og hegðun barna alkóhólista.

Metnaður eldri barnanna gagnvart skóla og námi var yfirleitt lítill. Sum töldu sig alls ekki geta lært vegna aðstæðna heima fyrir og önnur misstu áhuga á skólanum af því að þeim fannst þörf á að fara að vinna til að hjálpa til fjárhagslega. Skólinn var því aðeins eitthvað sem þau urðu að sætta sig við.

"Allir krakkarnir í skólanum tala um hvað það er gaman að vera með fjölskyldu sinni. Þá finnst mér ég vera útundan"
Bömin báru heimili sín saman við heimili annarra barna þar sem foreldramir léku við bömin eða sinntu þeim. Flest þeirra sögðu að heima væri ekkert tækifæri til að hafa gaman af neinu. "Ef við förum í einhvern leik við pabba verður hann alltaf að vinna annars verður hann vondur", sagði eitt barnið. Af þessu er ljóst að börnin höfðu fá tækifæri til glens og gamans, sem er þeim svo nauðsynlegt.

"Mér líður ver af því að ég á engin systkini"
Tengsl barna við foreldra kunna að hafa þýðingarmeiri áhrif á þroska þeirra heldur en tengsl við systkini, en því er samt haldið fram að það hjálpi börnum að semja sig að öðru fólki og þroska persónuleikann þegar önnur börn eru innan fjölskyldunnar.

Einbirni í drykkjusjúkri fjölskyldu finnur sérstaklega mikið til einangrunar. Einsamalt verður það að horfa upp á foreldra sína drekka og rífast. Það hefur engan innan fjölskyldunnar, sem það getur rætt um tilfinningar sínar við, né neinn sem það getur látið reiði sína bitna á. Börnin töluðu einnig um að þau væru alltaf á milli foreldranna og vissu ekki með hvoru þau ættu að standa. Einkabarn er venjulega eigingjarnara en barn úr systkinahópi og er líklegt að þessi skapgerðareinkenni aukist enn á heimilum drykkjusjúkra.

"Ég get tekið því þegar annað þeirra drekkur en þegar þau byrja bæði þá verð ég hræddur"
Börn foreldra, sem báðir eru drykkjusjúkir, eiga við sérstök vandamál að stríða. Foreldrarnir skiptast á svo að aldrei er hlé. Mörgum börnum, sem búa við þetta, finnst þau vera hlaðin ábyrgð. Þau geta yfir höfuð engu treyst því að sjaldan kemur fyrir að báðir foreldrar séu allsgáðir.

"Það gengur betur þegar pabbi er farinn í burtu en mamma virðist einmana. Mér þætti gaman að vita hvernig pabba gengur einum"
Flestum börnunum, sem áttu foreldra sem bjuggu ekki saman, fannst ganga heldur betur þegar hinn drykkjusjúki var farinn að heiman. Foreldrið, sem eftir var, róaðist við það og sinnti börnunum betur.

Mörg barnanna óttuðust stöðugt að til skilnaðar kæmi hjá foreldrunum og báru því m.a. við að þau vissu ekki hjá voru þeirra þau ættu að vera og sögðu t.d. að einhver yrði að vera hjá því foreldrinum sem færi.

"Hvernig getur maður orðið fullorðinn þegar þau koma alltaf fram við mann eins og smábarn"
Venjulegu barni eru unglingsárin skeið mikilla líkamlegra, andlegra og tilfinningalegra breytinga. Á því tímabili eflist barátta barnsins til að verða sjálfstæð persóna og liður í því er að komast undan áhrifum foreldra sinna. Það fer að uppgötva ýmsa eiginleika sína og öðlast nýtt sjálfsmat. Það fer að taka ýmsar afdrifaríkar ákvarðanir sjálft og reynir að ná sem mestu valdi á umhverfi sínu. Þessu fylgja að sjálfsögðu ýmis vandamál og vonbrigði en smám saman lærir það að standast mótlætið og getur sætt sig við að þurfa að bíða eftir því að fá umbun gerða sinna. Það kynnist heiminum í víðara samhengi en fyrr og tekur á sig nýjar skyldur. Þá fara ýmsar væntingar til lífsins og framtíðarinnar að mótast og metnaður fer að þróast.

Á unglingsárunum erum við ákaflega móttækileg fyrir nýjum hugmyndum og verðum gagnrýnin á þær gömlu. Þessu kynnast foreldrar vel. Unglingurinn lærir nýjar leiðir til að verja frístundum sínum. Hann fær áhuga á gagnstæða kyninu og fer að treysta meira á félagana en foreldrana. Hann tekst á við ný líffræðileg, tilfinningaleg og félagsleg viðfangsefni, leggur nýtt mat á hlutina og myndar sér lífsskoðun.

Unglingsárunum fylgja margs konar flækjur, kvíði og öryggisleysi. Skapferli unglings er mjög breytilegt. Stundum vill hann helst vera einn með dagdrauma sína um framtíðina á sama tíma og hann hefur þörf fyrir að tilheyra bæði fjölskyldu sinni og hópi jafnaldra. Hann getur reiðst ef fundið er að við hann og orðið hræddur ef honum er hafnað. Hann getur gagnrýnt opinskátt sitt eigið heimili og foreldra og borið saman við aðra foreldra og heimili á kostnað síns eigin. Ef samskipti hans við foreldrana hafa verið góð á fyrri árum þá bera flestir unglingar þó traust til foreldra sinna og vitneskjan um að þeim þyki vænt um þá hjálpar unglingunum þessi erfiðu ár. Þegar allt kemur til alls þykir unglingum vænt um foreldra sína og myndu ekki vilja skipta á fjölskyldu sinni og nokkurri annarri.

Það er því ljóst að foreldrar eiga mikinn þátt í því hvernig börnum tekst að komast í gegnum unglingsárin. Foreldrar verða alltaf fyrirmynd hvort sem þeir kæra sig um eða ekki. Meðan barnið er að þroskast og verða sjálfstæðara verður það að finna að það fái fullan stuðning foreldra sinna.

Þessar aðstæður eru fjarri börnum alkóhólista. Þeim finnst oft að þau séu byrði á foreldrunum og séu þeim einskis virði nema til að ráðskast með. Í eftirfarandi orðum barnasálfræðingsins A.T. Jersild felst mikil viðvörun: fjöldi barna og unglinga, sem ekki njóta umhyggju og eru vanrækt af foreldrum sínum, eiga mjög erfitt nema þeir finni einhvern sem kemur í stað foreldra eða njóti umhyggju og kærleiks utan heimilisins. Flest börn sem verða fyrir þessu geta ekki á eðlilegan hátt komist í gegnum unglingsárin til fullorðinsára. Iðulega festast þau svo rækilega í ákveðinni hegðun, sem tilheyrir síðbernskuskeiði, að þau vaxa aldrei upp úr því.

Að viðbættum erfiðleikum heima fyrir verða börn alkóhólista oft fyrir mótlæti í skólanum. Mörgum finnst þau ekki vera gædd námshæfileikum. Fjölskyldur drykkjusjúkra flytja oft búferlum og verða unglingarnir því oft að aðlagast nýjum skóla, nýjum bekkjarsystkinum og nýjum nágrönnum á þeim tíma sem þau þurfa á festu að halda.

Börn alkóhólista hafa væntingar og dreymir um framtíðina eins og önnur börn. Þau eru hins vegar vön því að óskum og draumum sé skotið á frest og læra smám saman að draumar rætast sjaldnast. Því miður hafa þau lítið tækifæri til að láta drauma sína rætast án þess að fá hjálp til þess. Flest börnin í könnun Cork höfðu lítinn metnað og lifðu frá degi til dags. Þau virtust full vonleysis um framtíðina. Sagt er að vonin sé dýrmætasti þáttur í lífi allra manna en fyrir unglinga er vonin sérstaklega mikilvæg.

Fá barnanna voru meðlimir í félögum eða samtökum sem bjóða upp á viðfangsefni sem víkka sjóndeildarhring unglinga. Mjög fá fengust við skapandi viðfangsefni, eins og leiklist, listmálun eða hljóðfæraleik og tóku lítinn þátt í íþróttum. Þau höfðu fengið sig fullsödd af ábyrgð og vildu komast sem mest hjá henni.

Það er algengt að þrjóska og fjandskapur komi fram hjá unglingum gagnvart foreldrum sínum en hjá börnum alkóhólista kemur þetta fram miklu fyrr en hjá öðrum bömum. Flest þeirra hafa neikvæðar tilfinningar gagnvart foreldrum sínum þegar þau fara að hafa vit á drykkjuvandamálum heimilisins.

"Barn getur verið líkamlega of lítið til að skerast í leikinn en þó nógu þroskað til að finna vanmátt sinn"
Það er sérstaklega erfitt fyrir ungling að horfa upp á að móður hans sé hótað eða hún beitt líkamlegu ofbeldi. Barn getur verið líkamlega of lítið til að skerast í leikinn en þó nógu þroskað til að finna vanmátt sinn. Það veit ekki hverjar skyldur þess eru og á í innri baráttu. Líklegt er að barnið verði biturt, óákveðið og fullt haturs á foreldrum sínum eða allri fjölskyldunni.

Af því sem sagt hefur verið hér á undan má gera ráð fyrir að börn alkóhólista gangi út í lífið óöruggari og hafi minna traust á sjálfum sér og öðrum en börn frá venjulegum heimilum. Viðhorf þeirra til lífsins er afskræmt sökum áhrifa frá foreldrunum. Sem dæmi eru viðbrögð gagnvart yfirvöldum; ef skortir á traust og ef foreldrar beita valdi á óviturlegan hátt verður barnið andsnúið yfirráðum hvers konar sem endist því til fullorðinsáranna. Gremja gagnvart yfirvaldi eða vanhæfni til að sætta sig við það er samkvæmt rannsóknum eitt af aðalskapgerðareinkennum fullorðins drykkjusjúklings.

Börnin í könnun Cork höfðu auðsjáanlega svo mörg vandamál við að stríða að þau höfðu lítið þol eftir til að skilja eða takast á við tilfinningalega erfiðleika sína og það var enginn í þeirra umhverfi til að hjálpa þeim. Aðeins fá þeirra töluðu um náið samband við fullorðið fólk utan fjölskyldu þeirra eða að þau hefðu nokkurn til að tala við í trúnaði. Flest virtust halda að fullorðið fólk mundi ekki hafa skilning á vandamálum þeirra. Af því að þau fundu engan grundvöll fyrir því að treysta foreldrum sínum héldu þau að fullorðnu fólki væri yfirleitt ekki treystandi. Í öllu falli voru þau treg til að tala um erfiðleika sína við fólk utan fjölskyldunnar og venjulega fengu þau skammir fyrir það hjá því foreldri sem ekki var drykkjusjúkt.

Þessi einangrun er sérstaklega mikilvæg þar sem við vitum hve nauðsynlegt er fyrir barn frá fjölskyldu, sem er sneydd fjölskylduböndum, að hafa sterk jákvæð tengsl og samband við annað fullorðið fólk svo sem skilningsríkan kennara eða umhyggjusaman ættingja, sem gæti látið í té eitthvað af þeirri hlýju sem það þarfnast. Slík reynsla er mikilvæg fyrir barnið ef hjálpa á því við að ráða fram úr vandamálum þess. Án hennar er líklegt að barnið byrgi þau inni eða láti þau í Ijós í andfélagslegu atferli. Það er einnig líklegt að það ali með sér haturstilfinningu gagnvart foreldrum og öllum öðrum í umhverfi sínu. Það getur jafnvel verið sannfært um að allur heimurinn sé fjandsamlegur og ógnvekjandi.

Dagurinn í dag:

1. Í dag ætla ég að láta deginum nægja sína þjáningu og ekki taka ákvörðun lengra fram í tímann, en næstu tólf stundir.  Ég ætla ekki að reyna að brjóta til mergjar öll vandamál lífs míns
2. Í dag ætla ég að vera ánægður.  Ég ætla að trúa því sem Abraham Lincoln  sagði : flestir eru eins ánægðir og þeir ásetja sér að vera.
3. Í dag ætla ég að leitast við að fá andlegan styrk.  Ég ætla að læra eitthvað nytsamt.  Ég ætla að lesa eitthvað sem krefst áreynslu, hugsunar og hugbeitingar.
4. Í dag ætla ég að laga mig eftir aðstæðum en ekki reyna að breyta öllu í það horf sem mig langar til sjálfan.
5. Í dag ætla ég að þjálfa mig á þrennan hátt.  Ég ætla að gera einhverjum gott, án þess að nokkur viti.  Ég ætla að gera eitthvað sem mér leiðist, aðeins til þjálfunar.  Og ef tilfinningar mínar eru særðar, ætla ég ekki að láta á því bera.
6. Í dag ætla ég að vera eins snyrtilegur og mér er unnt, tala rólega og koma kurteislega fram.  Gagnrýna engan.  Reyna ekki að bæta eða aga nokkurn annan en sjálfan mig.
7. Í dag ætla ég að fara eftir áætlun.  Líklega fylgi ég henni ekki nákvæmlega, en ég ætla að fara eftir henni í höfuðdráttum.  Ég ætla að forðast tvo kvilla : hraða og ráðaleysi.
8. Í dag ætla ég að hafa hálfrar stundar ró aðeins fyrir sjálfan mig, til hugleiðingar og hvíldar.  Þessi hvíldarstund  ætla ég að öðlast betra yfirlit um líf mitt.
9. Í dag ætla ég að vera æðrulaus.  Ég ætla ekki að vera hræddur við að njóta þess sem fagurt er og trúa því að veröldin gefur mér á sama hátt og ég henni.
10. Í dag ætla ég að reyna að temja mér auðmýkt hjartans og  vera ekki hræddur við að viðurkenna breyskleika minn. 

Víman er ekki töff

Hvernig stendur á því að íslenskir unglingar sækjast eftir vímu og eiturlyfjum? Höfum við nokkurn tíma velt því fyrir okkur í alvöru af hverju við, þegar við erum ung, viljum sækjast eftir því að komast í annarlegt ástand - og þar með að verða í raun öðru vísi en okkur er eiginlegt?

Við vitum að það er ungu fólki eiginlegt að vilja prófa sig áfram, fara sínar eigin leiðir, taka með fyrirvara það sem fullorðna fólkið segir, og umfram allt skella skollaeyrum við hvers konar predikunum. Og líta þá gjarnan á viðvaranir sem predikanir og tuð.

Ég ætla samt að biðja ykkur að lesa áfram.

Ég á við ykkur erindi sem mér finnst brýnt.

Vímuefni breyta okkur

Þótt ég skilji vel löngun til þess að prófa eitthvað nýtt og reyna sjálfur að átta sig á mörkum þess sem er hættulegt, þá eru samt til þau fyrirbæri sem eru einfaldlega of hættuleg. Fíkniefni, eiturlyf, eru af þessu tagi, og áfengi sömuleiðis, í mörgum tilvikum að minnsta kosti. Vímuefni breyta okkur. Víman sljóvgar okkur, svæfir dómgreind og fær okkur til að gera eitt og annað sem við myndum ekki gera allsgáð. Og ekki einungis vímuefni, þótt þau séu hættulegust. Þegar ég byrjaði að reykja 15 ára gamall, þá vissi ég ekki hversu skaðlegar reykingar eru. En nú vita þetta allir. Sá sem byrjar að reykja í dag, veit að hann er að skaða heilsu sína, fækka ævidögum sínum. Af hverju þá að byrja? Er það af því að dauðinn er okkur svo fjarlægur þegar við erum ung?

Við byrjum ekki að nota vímuefni af því að við höfum þörf fyrir þau. Þörfin verður fyrst til við notkun. Víman kann að skapa ákveðna vellíðan, og við sjáum engan skaða í því. Þetta er bara gaman. En stundum fer gamanið af, og alvaran sem fylgir getur orðið skelfileg.

Það ætlar sér enginn að verða ósjálfbjarga eiturlyfjafíkill, sem hefur misst alla stjórn á lífi sínu. Það byrjar enginn á því að sprauta amfetamíni, kókaíni eða heróíni í æð. Þetta gerist stig af stigi, stundum hægt, stundum fljótar. Fyrirfram veit enginn hvernig fara muni. Sem betur fer átta sig ýmsir áður en það er um seinan og snúa við, grípa í taumana, hætta. Þeir eru heppnir og mega vera þakklátir raunsæi sínu og veruleikaskyni. Aðrir eru ekki eins heppnir. Ég tala af ákveðinni og sárri reynslu.

Sonur minn ánetjaðist ungur eiturlyfjum. Það hefur kostað hann meira en 20 ára þrældóm og óhamingju, og alvarlega sköddun. Ég veit ekki hvort til eru mörg verri hlutskipti en að lenda í þvílíkum hremmingum. Um þá löngu sögu höfum við skrifað tvær bækur, Ekkert mál og Eftirmál.

Fyrsta skrefið

Sá sem byrjar að fikta við fíkniefni stígur örlagaríkt skref, sem hann veit ekki hvert muni leiða hann. Þetta fyrsta skref byrjar nefnilega strax að breyta honum, þótt hann geri sér ekki grein fyrir því sjálfur, enda mun honum tæpast finnast það mikilsvert. Sá sem neytir fíkniefna í fyrsta sinn mun varla játa það fyrir fjölskyldu sinni. Þar með er hann farinn að fela hluta af sjálfum sér fyrir öðrum. Ef slíkt er borið upp á hann, mun hann trúlega neita. Þar með er hann farinn að ljúga að öðrum.

Ef hann heldur áfram, mun hann finna sjálfur að ekki er allt sem skyldi, en hann mun samt réttlæta það fyrir sjálfum sér. "Þetta er ekki svo slæmt. Ég hef alveg vald á þessu. Ég get hætt ef ég vil." Þar með er hann farinn að ljúga að sjálfum sér. Og þar með er hann ekki lengur heill, heldur klofinn. Hann sýnir öðrum hluta af sjálfum sér en felur annan hluta fyrir öðrum - og fyrir sjálfum sér. Sjálfsblekkingin er komin til sögunnar, og hún er ötull fylgismaður þess sjúkdóms sem nú er að byrja að herja á unglinginn.

 

Inn fyrir ósýnileg landamæri

Ef unglingurinn heldur enn áfram að nota fíkniefni, breytist fiktið í alvöru og um leið koma til sögunnar aðrar breytingar. Þegar áhrif efnanna hverfa, taka við fráhvarfseinkenni sem valda mikilli vanlíðan, og líkaminn heimtar meiri efni. Þessi vanlíðan er svo mikil að hún yfirskyggir allt. Viljinn ræður ekki við hana. Þar með rennur upp örlagastund sem breytir öllu. Það verður að ná í meiri efni.

Sá sem býður unglingi fíkniefni er að skaða hann. Sumir eiturlyfjasalar hafa ánetjaða unglinga á sínum snærum til að bjóða öðrum og festa þannig í net sitt. Þegar fráhvörfin eru orðin óbærileg, er unglingurinn flæktur í netinu. Hann er kominn inn fyrir landamæri sem sjást ekki utan að. En innan frá rísa þau eins og ókleifur veggur, eins konar fangelsismúrar.

Nú er allt breytt. Tímaskynið breytist. Markmiðið verður að ná í efni, hvað sem það kostar. Lengra er ekki hugsað. Regluleg neysla kostar mikla peninga. Hvernig á að afla þeirra? Oftast er fyrst farið að stela frá mömmu og pabba. En það hrekkur skammt og kemst áreiðanlega upp. Örvæntingin eykst, og þar með örþrifaráð. Nú breytist siðferðiskenndin. Þá fer unglingurinn að gera það sem hann hefði aldrei áður látið sér detta í hug, hvað þá meir.

Það verður að ná í peninga til að ná í efni. Nú er engum gefið neitt. Unglingurinn er orðinn skaddaður á líkama og sál. Það sem byrjaði sem saklaust fikt og skemmtun er orðin skelfileg kvöl. Kvölin er deyfð með vímu, víman kallar fram fráhvörf, fráhvörfin heimta meiri efni. Vítahringnum er lokað. Það er ekki auðvelt að komast aftur út úr honum til eðlilegs lífs á ný.

Enginn á líf sitt einn

Eiturlyfjasjúklingurinn skaðar ekki aðeins sjálfan sig. Enginn á líf sitt einn, það tengist einnig öðrum. Sjúkdómur unglingsins mun einnig bitna á fjölskyldu hans og valda mikilli sorg og vanlíðan nánustu ættmenna. Það er ekki viljandi gert, en hjá því verður ekki komist. Nema með aðgát. Þess vegna bið ég íslenska unglinga að hafa sérstaka aðgát. Látið ekki leiða ykkur afvega með gylliboðum. Þeir félagar ykkar sem vilja að þið takið þátt í fíkniefnafikti, eru ekki vinir ykkar.

Þá ber að forðast. Það eru ekki þeir sem eiga að útiloka ykkur, þið eigið að útiloka þá. Það er ekki töff að reykja hass og gleypa e-töflur. Það er ekki töff að sprauta sig með eitri. Það er aumkunarvert og sorglegt. Til þess er lífið of dýrmætt. Til þess er kærleikur ykkar nánustu of dýrmætur. Njótið þess kærleika og njótið lífsins. Forðist það sem er andstætt lífinu.

Munið að það er á ykkar valdi að sigrast á vímuefnavandanum. Ef þið hafnið vímuefnum, verða þau brátt úr sögunni. Það yrði ykkur mikill og veglegur sigur, og allrar þjóðarinnar. Þið getið bjargað henni frá þessum skelfilega vanda.

Verið sönn og heil. Gæfan fylgi ykkur.

 

Þessi grein er eftir Njörð P. Njarðvík

Pabbi alkóhólisti og mamma alkóhólisti

Já, þetta byrjaði allt suður með sjó þar sem ég ólst upp hjá yndislegum foreldrum sem voru bæði veik, mamma alkahólisti og pabbi alkahólisti og spilafíkill af verstu gerð. Mamma var að mestu leyti að vinna á meðan ég var að alast upp og pabbi að sinna drykkju og spilamennsku. Pabbi sagði mér að hann hefði farið með mig á pöbbinn þegar ég var 2 ára og sent mig einan heim i leigubíl.

Ég lærði fljótt aðlaga mig að aðstæðum, reyndi að segja og gera það sem ég hélt að fólk vildi að ég segði og gerði sem var til þess að ég var fljótur að týna sjálfum mér.

Besti vinur minn á þessum árum var mjög sterkur karakter og það hentaði mér mjög vel. Ég var mikið í skjólinu af honum og tók upp á því að vera með sömu skoðanir og hann. Við lékum okkur mikið í verslunarleikjum þar sem við kepptumst um að hafa betur og hann vann alltaf, en stundum komu fleiri og þá náði ég öðru sætinu og fékk mikið útúr því að hafa betur. Ég talaði oft niður til leikfélagana og bæði skýrði og uppnefndi þá ljótum nöfnum sem mér fannst mjög sniðugt þegar gekk vel í þessum leikjum hjá mér. Ég fékk það mjög sterkt á tilfiningunni að ég væri ekki nógu góður, þannig að það hjálpaði mikið að geta rakkað aðra niður þar sem ég var mjög óöruggur með sjálfan mig, mjög óttasleginn og þorði aldrei að gera neitt nema ég væri viss um að það mundi heppnast.

Þetta leiddi til þess að ég flutti í hausinn á mér og þar gekk allt upp. Gat legið tímunum saman og upplifað að vera allt sem ég var ekki og það var mjög fín lausn á þessum tíma. Ég var ofboðslega upptekin af því að vera númer eitt hjá öllum og það kom aldrei neitt annað til greina.

MATUR var í miklu uppáhaldi hjá mér og ég var mjög upptekinn af honum og borðaði iðulega of mikið sem var til þess að ég varð pínu þybbinn og var uppnefndur sem mér fannst mjög sárt. Ein versta minning var þegar bróðir minn var á leið að kaupa pizzu og gleymdi mér og sagði svo fyrir framan vin okkar að ég hefði ekki gott af því að fá Pizzu. Enn hann fékk á baukinn á móti.

Þegar ég var 6 ára skildu mamma og pabbi og það var mjög vond reynsla. Pabbi fór að vera með öðrum konum og ég sýktist seinna mikið af hans hugarfari. Ég var að æfa fótbolta og hafði mjög gaman af því en man ekki eftir að neinn í fjölskyldunni hafi komið einu sinni að horfa á mig,

Þegar ég er að alast upp var ég mjög sparsamur og passaði alltaf vel upp á peningana og setti mikið í baukinn. Þegar ég ætlaði að fara taka út átti ég svo engan pening.

9 ára byrjaði ég að spila í kössunum og þar lifnaði ég við. Ég fann tilgang lífsins. Lausnarinn minn var fundinn. Allir stundir fóru í að redda pening og spila og redda pening og spila. Á sunnudögum fékk ég pening í bíó hjá pabba, afa og fleirum til að get sett sem mest í kassann. Maðurinn í sjoppunni var að leggja mig í einelti og vildi ekki skipta fyrir mig í 5 kalla og hann var versti óvinur minn á þessum tíma. Samt er hann yndislegur í minningunni.

Flutti í höfuðborgina með mömmu þegar ég var 10 ára. Mamma var búin að fá nóg af þessu og pabbi búin að leika hana grátt og nú var komið að henni. Hún fór að drekka meira.

Ég hélt áfram að redda peningum til að setja í kassann og einn ættingi minn sem var búin að ganga mér í föðurstað sendi mér pening reglulega og kassinn brosti. Tilfinningin að koma í kassann var eins og að komast heim til sín. Að vera búinn að tapa öllu var til skiptist viðbjóður og léttir þar sem ég ávalt sagði: “nú er ég hættur”, sem entist aldrei þar sem líkamlega ofnæmið sem ég er búin að þróa með mér minnti alltaf á sig.

Mamma var yndisleg, lét renna í bað og maturinn til strax á eftir, öll föt straujuð og alltaf hreint og fínt, en hún var mjög lasinn drakk töluvert og fólk var að koma heim í miður góðu ástandi. Ég var lítill í mér og einhvern tíman skoraði einhver strákur á mig í slag og ég var manaður af lýðnum að taka því og stóð upp og leyfði honum að kýla mig og gerði ekkert á móti og fór svo að grenja. Oft lá ég upp í rúmi grenjandi.

Tímdi aldrei að kaupa mér neitt, peningar voru til að setja í kassann. Peningar sem áttu að fara í föt, nesti og annað enduðu oft í kassanum. 12 ára byrjaði ég að vinna í fiski og var alltaf tilbúin að vinna aukavinnu til að fóðra fíknina sem ég náði að sjálfsögðu aldrei að tengja saman. Ég var alltaf að safna en það var alveg sama hvað ég þénaði, það fór allt. 14 ára byrjaði ég að vinna sem sendill og eftir fyrstu útborgun kom ég heim og systir mín var í heimsókn og heyrir mig biðja mömmu um pening og segir; “var hann ekki að fá útborgað í dag”. Mamma segir þá; “það er allt búið”. Hún var ekki búin að heyra í mér þennan dag en hún vissi að ég var sonur föður míns.

Arfleiðin getur verið mögnuð, ég var orðin kópeyring af pabba.

Aldrei ætlaði ég að byrja að drekka eftir að ég var búin að sjá hvað brennivín gerði fyrir foreldra mína, en ég vildi sína að ég væri ekki minni maður en félagar mínir. Á 14 ári fékk ég mér í glas og þá var ekki aftur snúið, byrjaði strax að drekka hverja einustu helgi, fór á biljarðstofuna og spilaði pool upp á pening og drakk Captein Morgan.
Þetta gat ekki verið betra, hin fullkomna lífsleið.

Svona gekk þetta næstu árin, passaði mig að vera í skóla á veturna svo ég fengi nógan tíma til að spila og drekka, fékk alltaf fína vinnu á sumrin og svo fór ég í framhaldskóla til að þóknast öðrum, þorði aldrei að spyrja kennarann hvernig ég ætti að læra og féll alltaf. Var í skóla til 22 ára aldurs og var þá búin að ná 56 einingum,.

Þegar ég var 18 ára fékk ég hefti og þegar ég var búin að vera með það í 2 daga kláraði ég blöðin í heftinu, tapaði 300 þúsund á einu kvöldi og átti 15 þúsund upp í það. Merkilegt að eftir þessa reynslu datt mér ekki í hug að þetta væri vandamál. 22 ára fór ég í áfengismeðferð og ráðgjafinn minn var með svipaða sögu og ég. Sagði mér að hann hefði hætt að spila og drekka á sama tíma. Eftir þessa meðferð fékk ég vinnu sem gaf rosalega vel en samt fór ég alltaf að spila og kom stundum ósofinn í vinnuna.

Það sem gerðist var að ég varð ennþá uppteknari af því að spila, 4 mánuðum eftir að ég hætti að drekka tapaði ég um milljón á 10 dögum, sjaldan hefur mér liðið eins illa og það sem mér fannst verst að þetta voru peningar sem ég átti, hafði oft tapað miklu og getað samið um að borga minna.

Leita mér hjálpar júlí 96´ hjá yndislegum manni sem var heilari og náði þá að hætta í 3 mánuði og sjaldan hefur mér liðið jafnvel, leið eins og ég væri konungur alheimsins. Það sem vantaði upp á var að ég var aldrei tilbúin að viðurkenna að ég væri SPILAFÍKILL sem varð til þess að ég byrjaði að spila aftur.

Kynnist yndislegri konu janúar 97´ en var með lygavef í gangi sem var til þess að við áttum erfitt með að tengjast almennilega. Á öðru stefnumótinu kom ég of seint í bíó út af því ég var að spila og sagði við hana að við strákarnir hefðum verið að fíflast.

Við förum að búa saman og ég hélt mínu striki í spilamennskunni, lýg og lýg, segist vera á AA fundum og grúppum en er að spila, kem seint heim og lýg og lýg. Árið 99´ verður konan mín ólétt og þegar barnið fæðist koma ekki einu sinni tár þegar ég tek á móti henni. Hafði verið í spilaklúbbnum kvöldið áður en kom aldrei þessu vant snemma heim. Á spítalanum er verið að sýna fótboltaleik sem ég var búin að veðja á og þetta var síðasti leikurinn á seðlinum og átti að vera mjög öruggur. Chelsea-Blackburn en Blackburn náði að jafna og dagurinn sem ég varð faðir var ónýtur, 37.000 kr. í hafið. Lengjan var með því versta sem ég lenti í, var alltaf að reyna að vinna uppí tapið, eitt skiptið lagði ég ca.140 þúsund undir og Ipswich gerði jafntefli við Derby í síðasta leik og það kostaði 700 þúsund. Derby var búið að tryggja sig í deildinni og Ipswich var að berjast um sæti í meistaradeildinni. Ég fór að grenja.

Á þessum tíma höndlaði ég engan veginn að vera orðinn faðir, kom mér upp rútínu og var lítið heima, leið ömurlega. Hætti þegar barnið var mánaða gamalt og fór að stunda GA fundi. Sótti 1 í viku, kom seint og fór snemma af fundinum, vildi ekki tengjast þessu hallærislega pakki sem var á fundinum, eftir þrjá mánuði leit ég við í spilaklúbbnum og ætlaði svo sannarlega ekki að fara að spila. En allt í einu var ég sestur og byrjaður að spila og tapaði miklu meira en ég átti eina ferðina enn. Kom heim kl. 07.00 á aðfangadagsmorgunn og laug að konunni eina ferðina enn, var að horfa á video og sofnaði en var svo hrikalega ruglaður þegar ég vaknaði og hringdi í vin minn til að bakka söguna upp og talaði svo hátt í símann að konan heyrði allt.

Þarna hófst versta tímabil í mínu lífi, var alltaf að byrja og hætta að spila og þegar ég hætti fór ég að éta út í eitt og tók aldrei á því, var mjög kvalinn og búin að fá algjört ógeð á sjálfum mér og hætti alltaf þegar allt var komið í klessu , ekki út af því að ég var búin að viðurkenna að ég væri spilafíkill sem varð til þess að ég fór alltaf aftur að spila.

Prófaði að skilja við konuna og hélt að hún væri vandamálið sem hún var svo sannarlega ekki, þessi engill sem er það besta sem lífið hefur gefið mér.

Hætti 2002 þegar ég var búin að keyra allt í klessu og hélt ég ætti aldrei eftir að geta hætt að spila, en þegar neyðin er stærst er hjálpin næst. Ég var mjög virkur á fundum og vann GA prógrammið og átti mjög góðan tíma í tæpa 10 mánuði.

En á þessum tíma var allt í rugli í atvinnumálunum, var alltaf vinnandi á prósentum og vantaði pening, fékk símtal frá gömlum spilafélaga sem varð til þess að ég fór í bankann og tók út 80.000 til að hafa með mér í klúbbinn og ætlaði að sjá til hvort mig mundi langa að spila þegar ég kæmi inn.
Vá hvað það var gott og ég skildi ekki hvað ég var að pæla að hætta að spila, tapaði peningnum og annar nýfallinn félagi lánaði mér 140.000 til viðbótar.

Fyrsta hugsun þegar ég vaknaði daginn eftir var að ég þyrfti að ná þessum pening aftur, gamla vonda forritið STRAX komið í gang. Eftir 9 vikur gerðist svolítið sem aldrei hafði gerst áður, ég fékk ógeð þrátt fyrir að eiga ónotaða heimild upp á 500 þúsund, hafði grætt 60 þúsund kvöldið áður en samt í brjáluðu skapi.

Hringdi í trúnaðarmanninn minn og fór að hitta hann og byrjaði strax að hreinsa upp eftir mig skítinn, fara á fundi, vera mikið með GA félögum. Fór í þjónustu sem var mikið gæfuspor, mætti fyrr og hellti upp á kaffi og náði að kynnast fólkinu betur og nú ári seinna heyri ég ennþá í GA félögum nánast daglega. Þarna nýttist tíminn mjög vel sem ég var búin að ná áður en ég féll.

Nú er ég búin að átta mig á því að fara spila er það sama og að deyja, hætti að sinna öllu sem er mér kært og fer að dansa með djöflinum. Ég fer á GA fundi, nota bænina mjög mikið, fer reglulega á kirkju og er duglegur að hreyfa mig, það er hornsteinninn í mínu lífi.

Kraftaverkin hafa verið mörg á þessu ári, fjárhagurinn að lagast, ég er í draumastarfi, á góða vini úr GA, og það sem hefur komið í staðinn fyrir óregluna er mikið af hreyfingu, fundum og kirkjan.

Það að koma á GA fundi fyrir mig var eins og að koma heim. Það er vont að vera mesta fíflið í heiminum, en það að sjá að ég er ekki einn, ég er ekki heimskur eða vondur, ég er lasinn og það er til lausn.

Góð boðorð

1. Láttu engan segja þér að þú getir ekki eitthvað því þú ein/n veist hver styrkur þinn er.

2. Vertu einlæg/ur og trú/r því sem þú framkvæmir og segir.

3. Hvatning og hrós getur glatt manneskju óendanlega mikið án þess að þú vitir það.

4. Brostu þótt þú hafir ekkert tilefni til þes, það lýsir upp andlit þitt.

5. Talaðu frekar um kosti einhvers heldur en galla.

6. Segðu alltaf satt þótt það geti verið erfitt.

7. Baktal er einungis fyrir þá sem þurfa að sanna sitt eigið ágæti á kostnað annarra.

8. Öll höfum við lítið ljós innra með okkur sem við þurfum að vernda og gefa öðrum af sem ekki finna sitt.

9. Ekki reyna að líkjast öðrum því þú ert eina útgáfan af þér og þar af leiðandi einstök.

10. Elskaðu skilyrðislaust.

Áfengisneysla sem vandamál

Áfengisneysla sem vandamál

Skilningur á umfangi og eðli vandamál vegna neyslu áfengis fer eftir því hvaða mælikvarðar eru notaðir. Mælikvarði alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar er heilsutjón vegna áfengisneyslu og þann mælikvarða miða flestar þjóðir við a.m.k. vestrænar.

Annar mælikvarði á vandamál vegna neyslu áfengis eru félagsleg vandamál t.d. upplausn fjölskyldna atvinnumissir o.s.frv. Í reynd skarast þessir mælikvarðar mjög mikið og því erfitt að flokka vandmál vegna áfengisneyslu annað hvort sem hrein heilbrigðisvandamál eða á hinn bóginn sem hrein félagsleg vandamá. Þá vefjast einnig fyrir nákvæmar skilgreiningar á því hvað teljist vera heilbrigðisvandamál og hvað ekki. Skilgreining WHO á hugtakinu heilbrigði er sú sem stuðst er við en er þó svo rúm að hún leyfir töluverðan meiningarmun. Þar segir að heilbrigði sé ,,fullkomið líkamlegt, andlegt og félagslegt velferli en ekki einungis firrð sjúkdóma og vanheilsu”.

Þessi skilgreining rúmar því nánast allt sem við kemur vellíðan og velferð mannskepnunnar. Skilningur okkar á heilbrigði verður þó ávallt að taka mið af líffræðilegum möguleikum og ýmsum skilyrðum náttúrunnar. Þannig má reikna með því að t.d. sjötugur einstaklingur hafi verri sjón og heyrn en tvítugur en geti engu að síður talist heilbrigður.En hvað sem líður nákvæmri skilgreiningu á hugtakinu heilbrigði er nú orðið almennur skilningur á því að hafa má áhrif á heilbrigði einstaklinga, hópa og þjóða með ýmsum hætti. Almennt er nú viðurkennt að mataræði, líkamsþjálfun, notkun ýmissa efna og lífsviðhorf getur haft mikil áhrif á heilbrigði, bæði til þess að komast hjá sjúkdómnum.

Í þessu ljósi er nú almennur skilningur ríkjandi á áhrifum áfengis á heilbrigði þó að margt sé vitaskuld enn óljóst. Sú niðurstaða WHO að því minni sem heildarneysla áfengis sé hjá þjóðum þeim mun minna sé umfang vandamála tengdra neyslunni, á almennu fylgi að fagna meðal stjórnvalda í heiminum.Því hafa stjórnvöld margra ríkja samþykkt stefnumörkun sem miðar að því að draga úr neyslu áfengis meðal þegnanna. Framkvæmd slíkrar stefnu hefur að vísu oft verið býsna skrykkjótt meðal annars vegna fjárhagslegrar hagsmuna framleiðenda og seljanda áfengis sem beitt hafa þrýstingi til þess að tryggja vöru sinni leið að neytendum.

Tilraunir hafa verið gerðar víða um heim til þess að meta vandamál eða öllu heldur kostnað þjóðfélagsins vegna áfengisneyslu.Eina heildartilraunin sem gerð hefur verið til þess hér á landi var gerð af Hagfræðistofnun Háskóla Íslands 1991. Í Svíþjóð hafa verið gerðar slíkar rannsóknir sem sýna mun hærri þjóðfélagslegan kostnað en til að mynda athugun Hagfræðistofnunar. Munurinn felst einkum í aðferðafræðilegum mun við útreikninga og því að framleiðslukostnaður áfengis er reiknaður með í Sænsku rannsóknunum, sem og þeirri staðreynd að áfengisneysla Svía er meiri en Íslendinga.

Í mati sem gert var í Kanada árið 1981 og í Bretlandi árið 1987 voru kostnaðartölur aftur á móti lægri en þær íslensku. Margar skýringar má finna á þessum mun en verða ekki raktar hér.

Birt með leyfi höfundar
Höfundur er Árni Einarsson   

Fullorðin börn alkóhólista

Fullorðin börn alkóhólista
- fengum aldrei tækifæri til að njóta.1986 voru stofnuð samtökin Fullorðin börn alkóhólista (FBA) hér á landi. Tilvist þeirra hefur ekki farið hátt en það segir ekki allt um starfið og árangur þess. Til þess að kynnast dálítið þessum samtökum og starfi þeirra fengum við tvær konur, sem þekkja þau vel, til að upplýsa okkur um þau. Þær óskuðu báðar eftir því að nöfn þeirra kæmu ekki fram og því skýrum við þær upp okkur til hægðarauka með nöfnum sem hafa enga skírskotun til þeirra eiginlegu nafna.

Köllum aðra Björgu. Hún er búin að vera gift alkóhólista í fjórtán ár og er barnlaus. Maður hennar er búinn að vera óvirkur alkóhólisti í átta ár. Hún er barn alkóhólista en ekki alkóhólisti sjálf.

Köllum hina Önnu. Hún er líka barn alkóhólista en drykkjan var vandlega falin í fjölskyldunni. Hún er gift og á þrjú börn.

En látum þær stöllur hafa orðið.

BJÖRG: Samtökin Fullorðin börn alkóhólista voru stofnuð 3. september 1986. Fyrsti fundurinn var haldinn að Fríkirkjuvegi 11.

ANNA: Aðdragandi stofnunar þeirra var sá að fólk sem hafði starfað í AA og AI-Anon sameinaðist um stofnun sérstaks félags fyrir fullorðin börn alkóhólista.

BJÖRG: Það vantaði samkenndina við það að vera fullorðið barn. Þegar ég var búin að vera í Al-Anon þá fór ég að hugsa meira um mína bernsku og fann að það vantaði einhvers konar samtök fyrir þá, sem alast upp við alkóhólisma, en búa ekki lengur við það ástand. Ég hafði heyrt af slíkum samtökum í Bandaríkjunum og að þau væru mjög öflug. Vinur minn færði mér síðan ýmis gögn þaðan. Sumt af því var þýtt og gefið út hér. Eftir það var stofnuð deild og var mikil gróska þegar við fórum af stað. Deildunum hefur fækkað nokkuð síðan þá en starfið er samt mikið. Núna eru starfandi þrjár deildir í Reykjavík og deild á Akureyri. Það hafa einnig verið deildir víðar úti um land.

ANNA: Deildirnar eru sjálfshjálparhópar, sambærilegir við AA og AI-Anon, og byggjast á tólf reynslusporum og tólf erfðavenjum. Hver deild er sjálfstæð nema í málum sem varða samtökin í heild. Þjónustunefnd er skipuð tveimur einstaklingum, sem sjá um að halda utan um fundina í u.þ.b. einn mánuð í senn. Samstarfsnefnd kemur saman einu sinni í mánuði og samhæfir innra starf og annast útgáfu. Í henni sitja tveir fulltrúar frá hverri deild, en annars er hún opin öllum sem vilja starfa í henni.

BJÖRG: Þessi samtök, FBA, eru mjög öflug t.d. í Bandaríkjunum og starfandi víða um heim. Við tilheyrum því alheimssamtökum. Þaðan fáum við upplýsingar um hvað er að gerast. Í Bandaríkjunum koma mánaðarlega út tímarit og bækur, sem mikið er til af.

Samtökin eru ekki aðeins ætluð börnum alkóhólista heldur einnig fullorðnum börnum, sem koma úr tilfinningalega vanhæfum fjölskyldum. Allt okkar starf byggist á því sem felst í orðunum: Talaðu, treystu og finndu. Við höfum lært það í uppeldinu að tala ekki, treysta ekki öðrum og bæla tilfinningar okkar þannig að sjálfsmynd okkar er oft mjög skert og við höfum lært að lifa í hlutverkum. Á þessu erum við að reyna að sigrast á fundunum; að tala um okkur sjálf, treysta öðrum og leyfa okkur að hafa tilfinningar...

ANNA: ... og deila tilfinningum með öðru fólki og upplifa að það er í lagi. Það er nýtt fyrir okkur, sem höfum alist upp við rugluð skilaboð og þögn, að það skuli vera til fullt af fólki sem líður eins. Þetta er fyrst og fremst tilfinningavinna, losa um reiði, losa um höfnun...

BJÖRG: ...og gangast við barninu í sér sem er megin lykillinn. Við erum svo hrædd við tilfinningar okkar, ekki síst þegar kemur að tilfinningum sem við erum búin að segja okkur sjálfum lengi að séu ekki í lagi. Með því að tjá okkur á fundunum kemur bernskureynslan fram og tilfinningar sem við höfum bælt. Við það verða margir hræddir og treysta sér ekki til að halda áfram þessari sjálfsvinnu. En fari maður að tala, treysta og finna þá byggir maður upp sterkari sjálfsmynd og verður hæfari í samskiptum við aðra. Það eru samt engar kvaðir á fólk um að tala og tjá sig. Það er líka hægt að koma og hlusta. Það er enginn sem pressar þig til eins eða neins. Allt sem þú gerir á fundunum er á þína eigin ábyrgð. Þú getur treyst því að fullur trúnaður og alger nafnleynd ríki.

Á fundum FBA liggja frammi ýmsar upplýsingar sem fólk getur tekið með sér heim og kynnt sér bæði um félagsskapinn og ýmislegt sem felst í því að vera fullorðið barn alkóhólista. Allir nýliðar fá bæklinginn "Leiðin til bata", sem er ætlað að hvetja fólk til að koma aftur á fund og taka á sínum málum.

ANNA: Ég vildi gjarnan að starfið væri öflugra. Mér finnst að við ættum að vera meira inni í SÁÁ kerfinu og að þar væri FBA sérfræðingur starfandi. Mér finnst líka að við ættum að tengjast heilbrigðiskerfinu þannig að fólk þar benti á okkur. Við höfum gert veggspjald sem við sendum til heilsugæslustöðva og skóla. Við fengum nokkra svörun við því. Um tíma kynntum við FBA á mánaðarlegum fundum á fjölskyldunámskeiðum SÁÁ, en það féll svo niður.

BJÖRG: Tilvist þessara samtaka erlendis a.m.k. hefur orðið til þess að það er farið að líta öðruvísi og breiðara á alkóhólismann. FBA hefur vakið fólk ofsalega mikið upp.

"Fullorðin börn alkhóhólista (FBA) eru samtök karla og kvenna sem eiga það sameiginlegt að hafa fæðst eða verið alin upp við heimilisaðstæður þar sem vímuefnaneysla var fyrir hendi. Þó um sé að ræða aðgreind samtök ættum við ævinlega að eiga samstarf við AA samtökin og AI-Anon." 

pistill 3

Vímuvarnarpistill

Pistill 3.

Ef þig grunar að barn þitt neyti áfengis skaltu ekki afsaka eða leiða slíka hegðun hjá þér.  Það er aldrei óviðeigandi fyrir foreldri að spyrja : hefurðu verið að drekka ? drekka vinir þínir ? var áfengi haft um hönd í partýinu? Jafnvel ef svar við slíkum spurningum er umbúðalaust ,,Nei” þá hefurðu að minnsta kosti komið barninu þínu í skilning um það að þú ert að fylgjast með

Lífsýn fræðsla og forvarnir